حسین عشاقی - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم

در باره این سوال که آیا بی ایمانان در قیامت گرفتار عذاب جاودانه هستند؟ (چنانکه مفاد برخی نصوص دینی است) یا این که عذابشان منقطع می شود؟ (که مفاد برخی ادله دیگری است)؛ و این سوال که آیا اصلا بین این دو ادعا تعارضی هست؟ انظاری از سوی صاحب نظران مطرح شده است؛ ولی به نظر نگارنده جاودانگی عذاب و انقطاع آن هر دو درست و حق اند؛ و تعارض بدوی بین این دو دیدگاه، بدین صورت قابل حل است که موضوع جاودانگی عذاب، بی ایمانانی هستند که بی ایمانیشان محفوظ است و موضوع انقطاع عذاب، بی ایمانانی هستند که در قیامت از بی ایمانی توبه می کنند و مومن می شوند؛ بنابراین بدون نیاز به عقب نشینی از ظواهر نصوص، تعارض منتفی است؛ و جاودانگی عذاب و انقطاع آن هر یک در موضوع خود حق و درست است.

جاودانگی عذاب، انقطاع عذاب، توبه جهنم یان، نجات از عذاب، عذاب کفار، عذاب یا عذب.