مهدی جلائیان - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
آتوسا فرحپور حقانی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
فرزاد مجیدی شیل سر - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
بیژن یعقوبی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
مهرداد عمواقلی طبری - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران

آزولا (Azolla spp.: Salviniaceae) نوعی سرخس آبزی است که با هدف افزایش حاصلخیزی اراضی شالیزاری وارد کشور شد، اما این علف هرز به دلیل شرایط اقلیمی مناسب و فقدان دشمنان طبیعی در زیستگاه جدید، طغیان نمود و به معضلی در زراعت برنج و عاملی مخرب در اکوسیستم های آبی تبدیل شد. در سال های اخیر عامل کنترل بیولوژیک این علف هرز به نام سرخرطومی آزولا (Stenopelmus rufinasus Gyllenhal (Curculionidae وارد شمال ایران شد. در این پژوهش پراکنش جغرافیایی و تراکم فصلی جمعیت سرخرطومی آزولا با نمونه برداری های منظم ماهیانه در شمال کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدت زمان لازم برای تکمیل یک نسل در شرایط نیمه صحرایی حدود دو هفته است. لاروها و حشرات کامل هر دو از آزولا تغذیه می کنند. سرخرطومی آزولا در شمال کشور به خوبی پراکنش یافته و مستقر شده است و با تغذیه از آزولا جمعیت آن را در تالاب ها، مانداب های دائمی و شالیزارها کاهش داده است. در مقایسه تراکم جمعیت سرخرطومی در سه منطقه غرب، شرق و مرکز استان گیلان مشخص شد که بیشترین تعداد کل (۶۶۷ عدد حشره در یک کیلوگرم آزولا) و بیشترین تعداد حشرات بالغ (۳۶۳ حشره ی بالغ در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه مرکزی استان بود. در حالی که تراکم لاروها (۳۹۷ عدد لارو در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه شرقی استان بیشتر از مناطق دیگر بود. در بررسی تراکم جمعیت در شهرستان های مختلف گیلان، بالاترین تراکم کل (۲۶۹۰ لارو و حشره ی کامل در یک کیلوگرم آزولا) و حشرات بالغ (۲۰۲۲ حشره بالغ در یک کیلوگرم آزولا) در شهرستان شفت و بالاترین تراکم لارو (۱۹۲۰ لارو در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه رودبنه لاهیجان مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تراکم فصلی جمعیت سرخرطومی در بهار و زمستان بالاتر بود که با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و حساسیت آزولا به گرما و رطوبت، بدیهی به نظر می رسد. بر اساس یافته های این پژوهش، سرخرطومی آزولا به خوبی در مناطق شمالی کشور گسترش یافته و مستقر شده است.

سرخرطومی, کنترل بیولوژیک, شالیزار, گیلان, مازندران