علی ساکی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
محمد جواد غانمی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران (نویسنده مسئول)
سهاد جادری - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

الحجاج فعالیه لغویه وعملیه خطابیه تقوم علی آلیات یتوخی بها تسخیر المخاطب لفعل او ترکه، وهو حوار لغوی قائم بذاته علی الاستدلال البرهانی والحمل علی الاقناع والتاثیر بشکله ومضمونه، وقد استخدمه شعراء آل البیت کثیرا للحاجه الیه فی الشعر السیاسی والدینی، بید ان هذه الآلیات تختلف بین شاعر وآخر. تهدف هذه المقاله بمنهجها الوصفی والتحلیلی الی دراسه آلیات الحجاج و وظائفه فی قصائد الشاعر عبدالمطلب الحلی، وهو من شعراء آل البیت المعاصرین. تبینت النتائج ان الشاعر استخدم الآلیات الحجاجیه اللغویه والبلاغیه وفق الاستراتیجیه التضامنیه الکامنه فی اسلوب التعبیر لاظهار مواقفه الدینیه والمذهبیه التی کان محورها بیان مناقب اهل البیت (ع) الرفیعه وبیان احداث واقعه الطف وکذلک الاحداث السیاسیه فی عصر الشاعر، حیث الاصطدام بین الغرب والمسلمین لدفاعه عن الحکومه العثمانیه ورجال الدین. فظهرت هذه الآلیات اللغویه فی الاستفهام للانکار والاستغراب والتکرار للتاکید فی المفردات والعبارات واسلوب النهی والنفی للوعظ والزجر والجمل الاعتراضیه لتقویه الکلام والحوار للتفاعل والاستنهاض والروابط الحجاجیه لتقویه الممکنات التعبیریه وایضا ظهرت آلیات بلاغیه منها التشبیه والمجاز والاستعاره والکنایه وکذلک التقابل السیاقی واللغوی. وظف الشاعر هذه الآلیات لبیان الجمال فی التعبیر ورسم الصور للاحداث فی ملحمه کربلاء واستنهاض الامه الاسلامیه لتصدی الغزاه، الامر الذی یثبت للقاریء التزام الشاعر فی مواقفه الحماسیه والدینیه.

الحجاج, الاقناع, الالتزام, عبدالمطلب الحلی, البلاغه