امیر عرفانی - Department of Sociology & Anthropology, Nipissing University,North Bay, Canada
جواد شجاعی - Senior Expert (PhD.), Population Policy Studies and Monitoring Committee, Supreme Council for Cultural Revolution, Tehran, Iran

مقدمه: برای پیشگیری از بروز بارداری های ناخواسته آگاهی از تغییرات در استفاده از روش های آن ضروری است. هدف این پژوهش بررسی تحولات در میزان، روند و الگوی پیشگیری از بارداری طی دوره ۱۴ ساله ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۳ است. روش کار: این پژوهش پیمایشی از داده های سه پیمایش ۱۳۷۹، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۳ باروری تهران استفاده می کند که روی زنان متاهل ۱۵ تا ۴۹ ساله ساکن شهر تهران اجرا شد. روند و الگوی استفاده از روش های پیشگیری بر حسب ویژگی های اجتماعی اقتصادی و جمعیتی زنان محاسبه شد. یافته ها: در سال ۱۳۹۳، ۸۲ درصد زنان از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کردند (۴۸ درصد روش های مدرن و ۳۴ درصد روش های سنتی). پس از نزدیکی منقطع (۳۳ درصد) و کاندوم (۲۱ درصد)، عقیم سازی زنانه (۹ درصد)، آیودی (۷ درصد) و قرص (۷ درصد) کمترین استفاده را داشتند. از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۳ استفاده از کاندوم و روش نزدیکی منقطع به ترتیب: ۶۹ درصد و ۲۰ درصد افزایش یافت. عقیم سازی زنانه، قرص، عقیم سازی مردانه و آیودی به ترتیب: ۲۰ درصد، ۴۲ درصد، ۴۵ درصد و ۵۱ درصد کاهش یافت. با افزایش سن، استفاده از نزدیکی منقطع افزایش می یابد. ۶۷ درصد استفاده کنندگان از روش های پیشگیری از دو روش مردانه نزدیکی منقطع و کاندوم استفاده می کردند که بیشتر آنها تحصیل کرده، شاغل و ساکن مناطق شمال تهران هستند. در حالی که استفاده کنندگان روش های مدرن (عقیم سازی، آیودی و قرص) بیشتر زنان با تحصیلات و درآمد پایین تر، غیر شاغل، دارای دو فرزند یا بیشتر و ساکن مناطق جنوب تهران هستند. نتیجه گیری: شیوع روش نزدیکی منقطع و کاندم ضرورت ارائه آموزش و مشاوره بهداشت باروری برای جلوگیری موثر از بارداری های ناخواسته را نشان می دهد.

Contraception, Family planning, Reproductive health, پیشگیری از بارداری, بهداشت بارداری, تنظیم خانواده