محمدباقر محمودی - دانشجوی دکتری جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
حمید جلیلوند - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
سیدمحمد حجتی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
یحیی کوچ - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

بخشی از جنگل های راش (Fagus orientalis Lipsky) ناحیه هیرکانی بر روی گستره ای از خاک ها در یک ردیف پستی وبلندی با ساختارهای یال و دره به نام کاتنا توسعه یافته اند. به ­طور کلی، توپوگرافی و تغییر موقعیت شیب بر مشخصه های خاک و پراکنش گونه های گیاهی تاثیر می گذارند. پژوهش پیش رو در دو توده بهره برداری شده و بهره برداری نشده راش با هدف مقایسه تغییرپذیری مشخصه های خاک در طول کاتناهای V شکل در جنگل اسالم انجام شد. در هر توده، سه ساختار کاتنا بررسی شد. نمونه های خاک (از مرکز و چهارگوشه قطعه نمونه های ۴۰۰ متر مربعی در امتداد هر کاتنا و موقعیت های شیب) از سه عمق صفر تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰ و ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری تهیه شدند. با آمیختن آن ها، یک نمونه واحد برای هر عمق و موقعیت شیب استخراج شد. نمونه های خاک از هر عمق به منظور مطالعه مشخصه های فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه انتقال داده شدند. مطابق نتایج، تغییرپذیری مشخصه های مختلف خاک، بیشتر متاثر از عمق های مختلف و نوع مدیریت توده های جنگلی بود و کمتر از موقعیت های مختلف شیب کاتنا تاثیر گرفتند. بیشترین مقدار pH و Ec در توده بهره برداری شده، بیشترین مقدار فسفر در توده بهره برداری نشده و بیشترین مقدار پتاسیم نیز در موقعیت پنجه شیب اندازه گیری شد. پتاسیم قابل جذب تنها متغیری بود که در اثر متقابل مدیریت، موقعیت شیب و عمق خاک، اختلاف معنی داری داشت. در بیان کلی، موقعیت های پای و پنجه شیب، خاک های مغذی تری داشتند. این موضوع می تواند به دلیل پدیده آب شویی و فرسایش خاک از شیب های بالایی به موقعیت های پایینی شیب باشد.

شکل زمین, مدیریت جنگل, ویژگی های خاک