قادر قادری - استادیار زبان و ادبیات عربی- دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی-دانشگاه پیام نور- تهران- ایران
دل آرام نقشبندی - دبیر آموزش و پرورش

قرآن کریم به مثابه یک متن منسجم ادبی، روش های گوناگونی را برای تاثیرگذاری بر مخاطب و القای مفاهیم والای خود به کار گرفته است. ازجمله این روش ها، هنجارگریزی است که گاهی از آن با عناوینی هم چون "آشنایی زدایی"، "انحراف از نرم" یا "عدول از زبان معیار" و... یاد می شود که از بارزترین یافته های صورت گرایان روس است و تاکید اصلی آن بر تمایز یک اثر ادبی از صورت عادی زبان است. جفری لیچ ، زبان شناس و منتقد ادبی انگلیسی، به شکلی سامان یافته و کاربردی به این نظریه شکل گرایان روسی تحت عنوان "هنجارگریزی" پرداخت. الگوی لیچ درواقع شکل منسجم اندیشه های این مکتب ادبی -_زبانی است . در جستار حاضر تلاش می شود با به کارگیری الگوی هشت گانه لیچ و با روش توصیفی و تحلیل انتقادی، جنبه های دلالی انواع هنجارگریزی در ترجمه معاصر پیرانی به عنوان یکی از جدیدترین ترجمه ها ی فارسی قرآن کریم، به بوته نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توجه به ابعاد معنایی و دلالی بافت های هنجارگریز، می تواند گامی موثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایه های بلاغی-معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به این که ترجمه مذکور حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگی های مثبت بسیاری که دارد در حد انتظار معانی برخاسته از هنجارگریزی زبانی قرآن را منعکس ننموده است، و این امر سبب شده تا این ترجمه از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در عبارات و مفردات قرآنی فاصله بگیرد.

ترجمه قرآن, فرمالیسم, جفری لیچ, پیرانی و همکاران