علی سوزنچی کاشانی - دکترای تاریخ اسلام، کارشناس مطالعات اسناد موقوفات، سازمان کتابخانه ها و موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، مشهد، ایران

در دوره افشاریه، شهر مشهد، به عنوان مرکز حکومت این سلسله و حرم مطهر رضوی، فراز و نشیب های زیادی را تجربه نمودند. در این دوره، متولیان همه از سادات رضوی و حسینی بودند، اما از قدرت و اختیارات آن ها کاسته شد، زیرا به دلیل وجود قدرت مرکزی در مشهد، شاهان افشاریه نظارت و حتی دخالت بیشتری بر امور مختلف آستان قدس رضوی داشتند. نادر و جانشینان او درباره شیوه اداره آستانه، چگونگی همکاری با دیگر نهادها و عوامل حکومتی و سایر امور مهم برای متولیان خط مشی تعیین می کردند. در این دوره، حوزه اختیار متولیان کاهش یافت، از تعداد کارکنان کاسته شد و برگزاری مراسم مذهبی و آیینی خاص شیعیان به مانند دوره صفویه با درجه کمتری ادامه یافت و حتی از رونق بعضی از آن ها کاسته شد و به جای آن اعیاد مذهبی مسلمانان به ویژه دو عید فطر و قربان و جشن ملی ایرانیان (عید نوروز) باشکوه بیشتری برگزار شد. نادرشاه به عمران و توسعه فضاهای زیارتی تاکید ویژه داشت و همچنین ارتباط خود را با عالمان شیعی حفظ نمود و از وجود آن ها در تشکیلات اداری حرم مطهر و مسجد جامع استفاده کرد. در این پژوهش سعی شده است باتوجه به اسناد، سیاست های مذهبی و رفتار دینی نادرشاه بر مبنای این شاخص ها موردبررسی قرار گیرد.

نادر شاه افشار, آستان قدس رضوی, موقوفات, آیین های مذهبی, تشیع, روحانیون