نایب شیرازی - پژوهشگر مستقل

نگارش تاریخ و تحلیل دوره های بحران به خاطر حادثه هایی که چنان پیاپی و با شتاب رخ می نمایند، همواره سخت و با اشتباهات فراوانی همراه بوده است. از نمونه های آن به دلایل بسیار، دوران پادشاهی محمدعلی شاه قاجار در ایران است. بازخوانی انتقادی اسناد، کتاب های تاریخی و نوشته های پژوهشگران در این مقاطع نشان دهنده نارسایی آنها در پاره ای از مسائل است. نتیجه تحقیقات ما نشان دهنده آن است که فرمان های محمدعلی شاه آنچنان که می بایست مورد تحلیل درست صوری و محتوایی قرار نگرفته است. در رابطه با تاریخ های حکمرانی رکن الدوله در خراسان و ارتباط او با وقایع مشروطه در آن دیار اکثر تاریخ های دست دوم و آثار پژوهشی به تحریر درآمده برخطا بوده اند. بنابراین در ثبت و چگونگی رویدادهای آن دوران نیز اشتباهات بسیاری صورت گرفته است. گستاخی سربازان روس به حرم رضوی برای نخستین بار در جمادی الثانی سال ۱۳۲۷ق. رخدادی است که پژوهشگران معاصر به کلی از آن غفلت نموده و شرحی از چگونگی آن ارائه نکرده اند. تحقیقات ما نشانگر آن است که این رویداد دوبار در سال های ۱۳۲۷ق. و ۱۳۳۰ق. به وقوع پیوسته است. با خوانش و تحلیل فرمانی نویافته از محمدعلی شاه و بررسی چند منبع دست اول که همزمان با آن است، سعی کرده ایم به روش تطبیقی تحلیلی، نارسایی و اشتباهات تاریخ نگاران این مقطع را خاطرنشان کنیم و تاریخی درست از رویدادها و تحلیل آنها به دست دهیم.

محمدعلی شاه, رکن الدوله, مشروطه, سند, مشهد, حرم رضوی, روس