ابوالفضل حسن آبادی - دکترای تاریخ محلی، مدیر مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی، مشهد، ایران

القاب، یکی از موضوعات مهم و درعین حال کمتر پرداخته شده در دوره قاجار است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی القاب در آستان قدس رضوی و ارتباط آن با مهر در تشکیلات اداری آستانه در دوره قاجاریه است. در این بررسی با طرح مباحثی مانند سابقه القاب در ایران و آستان قدس در دوره قاجار، رابطه القاب با مهرهای خاندانی، مهرهای شخصی و مشاغل و دلایل و نحوه صدور القاب سعی می گردد تا ابعاد مختلف آن موردپژوهش قرار گیرد. اهمیت این تحقیق از آن روست که تاکنون به موضوع القاب در آستان قدس و ارتباط آن با مهر و کارکردهای آن در تشکیلات اداری پرداخته نشده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که به تبع شکل گیری و رشد تعداد القاب در دوره قاجار، در تشکیلات اداری آستان قدس رضوی نیز انواع القاب وجود داشته است. القاب باقی مانده به موروثی و غیرموروثی تقسیم و آن ها را می توان در ذیل خاندانی، شخصی و شغلی دسته بندی نمود. القاب با توجه به ارتباطات و تعاملات سیاسی گیرنده با صاحبان قدرت، توسط شاه، متولی و والی خراسان صادر و دارنده آن به تناسب لقب درخواستی از اعتبار شغلی و مالی نیز برخوردار می شده است. بین مهر و لقب در این دوره ارتباط مستقیمی وجود داشته و بسیاری از صاحبان القاب از آن در مهرهای خود به عنوان یک شاخصه استفاده کرده اند.

لقب, مهر, دوره قاجار, تشکیلات اداری آستان قدس رضوی