محمدرضا برجی - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
هومن روانبخش - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
بهنام حمزه ای - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مجتبی امیری - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
محمدکیا کیانیان - مربی، گروه مدیریت مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

سرده ممرز (Carpinus L.) از تاکسون­ های متداول جنگل های معتدله نیمکره شمالی است که سه گونه از آن (ممرز، لور و کچف) در جنگل ­های هیرکانی انتشار دارند. این گونه ها از عنصرهای اصلی برخی از جوامع گیاهی هیرکانی به شمار می­روند که اغلب حضور قابل توجهی دارند. در این پژوهش، ویژگی­ های محیطی و پوشش گیاهی رویشگاه های کچف و ممرز در قسمت هایی از جنگل های حفاظتی منطقه نقیبده و مزده ساری مطالعه شد. داده های پوشش گیاهی و برخی متغیرهای محیطی با برداشت ۴۶ قطعه نمونه ثبت و جمع آوری شدند. برداشت و تحلیل داده ­های پوشش گیاهی بر اساس روش براون- بلانکه انجام شد. برای طبقه بندی پوشش گیاهی از TWINSPAN و برای تجزیه و تحلیل پوشش گیاهی در ارتباط با متغیرهای محیطی از رسته بندی CCA استفاده شد. بر اساس نتایج TWINSPAN، پوشش گیاهی مورد مطالعه به چهار گروه طبقه ­بندی شد که به دو جامعه تعلق داشتند: Djazirei ۱۹۶۴ Querco castaneifolia-Carpinetum betuli و Zelkovo carpinifoliae-Carpinetum schuschaensis ass. nov. (جامعه جدید کچف- آزاد) با ترکیب گونه ­های شاخص Carpinus × schuschaensis، Zelkova carpinifoliaو Pyrus boissieriana. متغیرهای توپوگرافی و بافت خاک بین دو جامعه مذکور، اختلاف معنی ­دار داشتند. به طوری که جامعه اول در دامنه های به ­نسبت کم ­شیب (متوسط ۴۱ درصد) با جهت جنوب­ غربی و خاک هایی با درصد سیلت بیشتر حضور داشت، اما جامعه دوم در دامنه های پرشیب (متوسط ۷۴ درصد) با جهت جنوب ­شرقی و خاک هایی با درصد شن بیشتر مستقر شده بود. تاج پوشش جامعه دوم به طور معنی داری بیشتر از جامعه اول بود. این دو جامعه در اتحادیه Parrotio-Carpinion Djazirei ۱۹۶۴ قرار گرفتند.

البرز, جامعه شناسی گیاهی, رابطه گونه-محیط, هیرکانی