سمیرا ساسانی فر - دانشجوی دکتری، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
احمد علیجانپور - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
عباس بانج شفیعی - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
جواد اسحاقی راد - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
مرتضی مولایی - دانشیار، گروه اقتصاد کشاوری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

بررسی ویژگی­ های خاک یکی از راه­ های ارزیابی مدیریت اعمال­ شده بر رویشگاه­ های جنگلی است. در پژوهش پیش رو به بررسی اثر مدیریت مبتنی بر حفاظت بر ویژگی­ های خاک رویشگاه ­های جنگلی منطقه ارسباران پرداخته شد. ابتدا منطقه حفاظت­ شده و غیرحفاظتی (دیزمار) ارسباران به دو طبقه ارتفاعی ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر و ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا تقسیم ­شد و در هر منطقه ۲۲ نمونه خاک (در هر طبقه ارتفاعی ۱۱ نمونه خاک) و درمجموع ۴۴ نمونه خاک از عمق صفر تا ۳۰ سانتی ­متری دامنه ­های شمالی این جنگل­ ها برداشت ­شد. آزمون­ تجزیه واریانس دوطرفه برای بررسی اثرات تیمار مدیریت حفاظتی ۴۵ساله و عامل ارتفاع از سطح دریا بر ویژگی های خاک انجام ­شد. نتایج نشان­ داد که مدیریت حفاظتی بر اسیدیته (۶/۵)، هدایت الکتریکی ( ds/m۱/۴۵)، رطوبت گل اشباع (۷۷/۵ درصد)، کربن آلی (۸/۳۱ درصد)، رس (۳۱/۷۷ درصد)، شن (۴۰ درصد)، نیتروژن کل (۰/۸۴ درصد)، پتاسیم قابل جذب (۲۴۷۵/۸۶ میلی گرم در کیلوگرم) و محتوای رطوبتی خاک (۱۷/۴۲ درصد) اثر معنی­ دار داشت و میانگین تمامی این شاخص­ ها به­ جز شن در منطقه حفاظت­ شده بیشتر از منطقه غیرحفاظتی بود. همچنین، نتایج نشان­ داد که عامل ارتفاع از سطح دریا بر وزن مخصوص ظاهری و محتوای رطوبتی خاک تاثیر معنی­ داری داشت، به­ طوری که میانگین وزن مخصوص ظاهری در طبقه ارتفاعی پایین (۱/۰۹ گرم بر سانتی­ متر مکعب) و میانگین محتوای رطوبتی خاک در طبقه ارتفاعی بالا (۱۷/۹۲ درصد) بیشتر بود.نتایج این پژوهش موید تاثیر قابل توجه رویکرد مدیریت حفاظتی بر شاخص ­های کیفیت خاک رویشگاه ­های جنگلی بخش حفاظت شده منطقه ارسباران بود.

ارتفاع از سطح دریا, تجزیه واریانس دوطرفه, کیفیت خاک, منطقه حفاظت شده, وزن مخصوص ظاهری