سمیرا بیرانوند - کارشناس ارشد، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
رامین رحمانی - دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
هاشم حبشی - دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

جمعیت کرم خاکی به عنوان یک عامل زیستی بر سلامت و تولید بوم سازگان جنگل تاثیر دارد. تراکم و زی وزن کرم خاکی نمایان گر فعالیت زیستی و کیفیت خاک است. به کارگیری ویژگی ها و قابلیت های اکولوژیک کرم خاکی در مدیریت جنگل های زاگرس مستلزم شناخت وضعیت فعلی فعالیت زیستی این جاندار و عامل های محیطی موثر بر آن است. این پژوهش با هدف تعیین تراکم و زی وزن کرم خاکی و شناخت ارتباط آن ها با عامل های محیطی شامل تغییرات فصل، عمق خاک و تاج پوشش درختان در جنگل دانه زاد بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در سامان عرفی داربر خرم آباد، استان لرستان انجام شد. پس از انتخاب ۳۲ درخت، تراکم و زی وزن کرم خاکی در فصل های بهار و پائیز در زیر و خارج از تاج پوشش درختان با حفر گوده خاک به عمق ۵۰ سانتی متر در سه لایه شامل صفر تا ۱۰، ۱۰ تا ۳۰ و ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر اندازه گیری شد. مقایسه میانگین های تراکم و زی وزن کرم خاکی با استفاده از تجزیه واریانس و آزمون t مستقل در سطح اطمینان ۹۵ درصد انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که تغییرات فصل، عمق لایه های خاک و تاج پوشش درختان بر تراکم و زی وزن کرم خاکی تاثیر معنی دار داشت. همچنین، تراکم و زی وزن کرم خاکی در فصل پائیز و نیز در عرصه های خارج از تاج پوشش درختان کاهش یافت. در طرح های مدیریت منابع جنگلی زاگرس، کاهش عامل های مخرب در لایه های سطحی خاک و افزایش انبوهی تاج پوشش می تواند با فراهم کردن شرایط مطلوب برای فعالیت زیستی کرم خاکی، موجب بهبود کیفیت خاک و ارتقاء سلامت بوم سازگان شود.

جنگل های زاگرس, لایه های خاک, لرستان