بهناز یوسف شاهی - کارشناس ارشد بیولوژی خاک، گروه مهندسی آب و خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
مسعود بازگیر - استادیار، گروه مهندسی آب و خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

همزیستی مایکوریزایی باعث افزایش جذب عناصر غذایی پرمصرف به ویژه فسفر و همچنین عناصر کم مصرف می­شود. نوعی از این همزیستی مایکوریزایی، همزیستی اکتومایکوریزایی نام دارد که در شرایط طبیعی بین ریشه برخی درختان جنگلی و قارچ ­های اکتومایکوریزا برقرار است. در این زندگی، انرژی از گیاه به قارچ و عناصر غذایی از قارچ به سمت گیاه حرکت می­ کند. در این پژوهش، به منظور بررسی مقدار جذب فسفر در برگ ­ها از طریق همزیستی قارچ اکتومایکوریزا با ریشه نهال ­های بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) به ترتیب اقدام به کشت نهال­ های یک ساله بلوط در سیستم کشت هیدروپونیک مایع (محلول کامل جانسون) و مایه­ زنی این نهال­ ها با قارچ ­های اکتومایکوریزایی (.Bull) Inocybe rimosa، Singer (Quél.) Amanita crocea،Boletus comptus Simonini  و Tricholoma sp. شد. بر اساس نتایج، پس از همزیستی، ساختار و شکل ریشه ­های همزیست به صورت کوتاه، ضخیم و در شکل­ های متفاوتی مشاهده شد. همچنین، اثر مایه ­زنی قارچ اکتومایکوریزا بر جذب فسفر توسط نهال­ های بلوط در سطح اطمینان ۹۹ درصد معنی­دار شد. مقایسه میانگین در تیمارهای مایه­ زنی شده با قارچ ­های اکتومایکوریزا نسبت به تیمار شاهد نشان داد که جذب فسفر بین ۲/۵ تا ۴/۴ برابر افزایش یافته بود. به طور کلی، استفاده از قارچ­ های اکتومایکوریزا (کود زیستی) با کمک به ریشه درختان در افزایش جذب آب و عناصر غذایی می­ توانند زنده ­مانی نهال ­های بلوط را در عرصه ­های جنگلی افزایش دهد.

جذب فسفر, جنگل های زاگرس, همزیستی مایکوریزایی