الله وردی محمدزاده - دانشجوی دکتری، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
رضا بصیری - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء(ص) بهبهان، بهبهان، ایران
علی اصغر تراهی - استادیار، گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

هدف این پژوهش، طبقه ­بندی اکوسیستمی منطقه ارسباران و تعیین مهم ترین ویژگی های محیطی موثر در تفکیک واحدهای مذکور بود. با استفاده از شبکه آماربرداری منظم- تصادفی با ابعاد ۳۰۰×۳۰۰ متر، ۱۳۰ قطعه­ نمونه دایره­ ای شکل به ­مساحت ۳۱۴ متر مربع مورد بررسی قرار گرفت. گونه­ های درختی و درختچه­ ای در قطعه­ نمونه اصلی اندازه­ گیری شدند. گونه، درصد تاج­ پوشش و تعداد پایه به ­عنوان معیارهای اندازه­ گیری پوشش گیاهی درنظر گرفته شدند. نوع گونه­ های علفی و درصد پوشش آن ها در ریزقطعه­ نمونه­ هایی به مساحت ۳/۱۴ مترمربع اندازه­ گیری شدند. در طبقه ­بندی واحدها از روش طبقه بندی پوشش گیاهی با به کارگیری تحلیل­ دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) و تحلیل تطبیقی (RA)، شش واحد تفکیک شد. تجزیه و تحلیل واحدها با استفاده از تحلیل واریانس یک ­طرفه و تحلیل تشخیص و بر اساس ویژگی های توپوگرافیک رویشگاه و شاخص ­های تنوع زیستی گیاهی انجام شد. بر اساس نتایج تحلیل تشخیص، دو متغیر توپوگرافی ارتفاع از سطح دریا و شیب- جهت و شاخص غنای گونه ­ای مارگالف و شاخص های یکنواختی اسمیث - ویلسون، شلدون و سیمپسون و شاخص­ های ناهمگنی (تنوع) سیمپسون، هیل (N۱) و شانون- وینر به ترتیب اهمیت در توابع پنج­ گانه تشخیص قرار گرفتند که در سطح اطمینان ۹۹ درصد معنی ­دار بودند. توابع به دست آمده، صحت طبقه ­بندی واحدهای اکوسیستمی را ۸۳/۸% نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد که ویژگی های توپوگرافی نسبت به شاخص ­های تنوع­ زیستی از اهمیت بیشتری در الگوی پراکنش جوامع گیاهی منطقه برخوردار بودند. طبقه ­بندی اکوسیستمی هرچند که بر اساس تجزیه و تحلیل پوشش گیاهی تعیین می­شود، اما می ­تواند پیش بینی قابل قبولی از ویژگی های محیطی ارائه کند.

تحلیل تطبیقی, تحلیل تشخیص, توپوگرافی, شاخص غنای گونه ای, شاخص یکنواختی, واحد اکوسیستمی