محمدرضا کردی - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگل داری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
جهانگیر محمدی - استادیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
محمدهادی معیری - دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
جهانبخش صادقیان - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان، ایران

­راش (Fagus orientalis Lipsky) یکی از ارزشمندترین گونه ­های تجاری جنگل های هیرکانی است که ۱۷/۶ درصد سطح و ۳۰ درصد حجم سرپای این جنگل­ها را تشکیل می­دهد. پژوهش پیش رو با هدف تعیین و به روز کردن ضریب شکل درختان راش در استان گلستان و اصلاح جدول حجم این گونه انجام شد. پس از جنگل گردشی، مطابق با لیست نشانه­­ گذاری سال ۱۳۹۴-۱۳۹۳ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، ­۱۵۰ اصله راش در طبقات قطری مختلف (۳۰ تا ۱۳۵ سانتی متر) در محدوده پنج طرح جنگل داری لیوان، وطنا، کردکوی، شموشک و دکتر بهرام نیا به روش تصادفی انتخاب شدند. از هر درخت اطلاعات قطر برابر سینه (سانتی ­متر)، قطر در ۰/۱، ۰/۳، ۰/۵، ۰/۷ و ۰/۹ ارتفاع درخت و قطر ابتدا و انتهای قطعات ۲ متری تا قطر ­۷/۵ سانتی متری اندازه گیری و حجم دقیق و ضریب شکل­ های واقعی، مصنوعی، طبیعی و هوهنادل برای کلیه درختان محاسبه شدند. نتایج نشان داد که ضریب شکل راش با استفاده از فرمول­ های هوهنادل، طبیعی، مصنوعی و واقعی به ترتیب ۰/۵۰۲، ۰/۴۶۴، ۰/۴۰۷ و ۰/۴۵۴ بود. از نظر آماری تفاوت معنی­ داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد بین ضریب شکل واقعی، مصنوعی و طبیعی با هوهنادل وجود داشت، اما بین ضریب شکل طبیعی و واقعی تفاوت معنی ­داری وجود نداشت. همچنین، بین حجم واقعی و حجم به دست آمده از جدول تاریف در سطح اطمینان ۹۵ درصد تفاوت معنی ­داری وجود داشت و بیشترین تفاوت بین حجم واقعی و حجم به دست آمده از جدول تاریف در طبقات قطری بالا بود. با توجه به نتایج این پژوهش، می توان نتیجه­ گیری کرد که برای تعیین ضریب شکل راش، ضریب شکل طبیعی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

تاریف, حجم واقعی, ضریب شکل واقعی, ضریب شکل طبیعی, ضریب شکل مصنوعی, ضریب شکل هوهنادل