یحیی کوچ - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
کتایون حق وردی - استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

روشنه های تاجی نقش مهمی در پویایی جنگل­ های نواحی معتدله بر عهده دارند. پژوهش پیش رو با هدف بررسی سطوح مختلف روشنه های تاجی بر فعالیت­ های بیوشیمی خاک در منطقه خانیکان نوشهر انجام شد. سی و دو روشنه با سطوح کوچک (۲۰۵- ۱۹۵ متر مربع)، متوسط (۴۰۶- ۳۹۷ متر مربع)، بزرگ (۶۰۴-۵۹۳ متر مربع) و خیلی­ بزرگ (۸۰۷-۷۹۲ متر مربع) با هشت تکرار از هر سطح حفره تاجی درنظر گرفته شد. در داخل هر حفره، نمونه ­های ترکیبی خاک برای تجزیه مشخصه­ های فیزیکی و شیمیایی، بیولوژی و بیوشیمی برداشت شد. نتایج حاکی از اثر معنی­ دار سطوح مختلف روشنه های تاجی بر مشخصه ­های فیزیکی و شیمیایی (به جز محتوی سیلت) و بیولوژی خاک بود. همچنین، بیشترین فعالیت اوره ­آز در روشنه های متوسط و کوچک (µg NH۴+–N g−۱ ۲ h−۱ ۵۴/۲۲ و ۹۷/۲۲) مشاهده شد. اسید فسفاتاز (µg PNP g−۱ h−۱ ۷۵/۶۳۳)، آریل­ سولفاتاز (µg PNP g−۱ h−۱ ۳۸/۱۵۳) و اینورتاز (µg Glucose g−۱ ۳ h−۱ ۲۵/۲۷۳) خاک دارای بیشینه مقدار خود در روشنه های متوسط بودند. روشنه های تاجی با سطح خیلی بزرگ بیشترین مقادیر کربن آلی محلول (۷۳/۹۴ میلی­ گرم بر کیلوگرم) را به خود اختصاص دادند، در حالی که بیشترین نیتروژن آلی محلول (۶۶/۳۴ میلی­گرم بر کیلوگرم) در روشنه های تاجی متوسط مشاهده شد. حضور روشنه های تاجی خیلی بزرگ منجر به تجمع اسیدهای آلی فولویک و هیومیک (به ترتیب ۶۲/۴۵۴ و ۸۸/۸۸۸ میلی­ گرم در ۱۰۰ گرم خاک خشک) در خاک جنگل مورد مطالعه شده بود. درمجموع، برای مدیریت پایدار جنگل پیشنهاد می­ شود از ایجاد روشنه های بزرگ یا خیلی بزرگ اجتناب شود.

جنگل پهن برگ, سطح حفره تاجی, نور نسبی, بیوشیمی خاک, نوشهر