احمد عبدالهی - کارشناس ارشد جنگلشناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
علیرضا علی عرب - استادیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
پژمان پرهیزکار - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اکبر محمدعلی پورملکشاه - دانشجوی دکتری جنگل داری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

در این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اندازه و موقعیت روشنه بر زنده مانی نهال ها، شش روشنه با اندازه­ های متوسط (۲۰۰ تا۵۰۰ متر مربع) و بزرگ (بزرگتر از ۵۰۰ متر مربع) در جنگل شصت کلاته گرگان انتخاب شدند. پس از مشخص کردن پنج قطعه نمونه ۳۶ مترمربعی (۶×۶ متر) در جهت­ های مرکز، شمال، جنوب، شرق و غرب روشنه­ ها، ۱۲ نهال یک ساله از هریک از گونه­ های بلندمازو (Quercus castaneifolia C. A. Mey.)، شیردار (Acer cappadocicum Gled.) و توسکای ییلاقی (Alnus subcordata C. A. Mey.) با فاصله های ۱×۱ متر در آن ها کاشته شدند. رشد ارتفاعی و سطح فتوسنتزی نهال های کاشته شده در طول دوره رویش و زنده مانی نهال ها در انتهای دوره، مورد بررسی قرار گرفت. داده­ ها با استفاده از روش تجزیه طرح کرت های دوبار خردشده و آزمون SNK تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه روشنه، درصد زنده­ مانی نهال­ های هر سه گونه به طور معنی ­داری کاهش یافت. هم در روشنه بزرگ و هم در روشنه­ های متوسط، نهال­ های بلندمازو از بیشترین زنده ­مانی برخوردار بودند و در روشنه های بزرگ نهال­ های شیردار در مقایسه با سایر گونه­ های کاشته شده از درصد زنده­ مانی کمتری برخوردار بودند. بیشترین رشد ارتفاعی نهال­ ها مربوط به موقعیت­ های مرکزی بود و به ­ترتیب در موقعیت­ های شمال، غرب، جنوب و شرق درون روشنه­ ها، رشد ارتفاعی کاهش یافت. با افزایش اندازه روشنه، توسکای ییلاقی و بلندمازو از رشد ارتفاعی و سطح فتوستزی بیشتری برخوردار شدند، اما شیردار در روشنه های متوسط عملکرد بهتری داشت. بنابراین، پیشنهاد می شود برای جنگل­کاری­ درون روشنه­ های بزرگ و یا موقعیت مرکزی روشنه­ های متوسط از توسکای ییلاقی و بلندمازو و برای جنگل­کاری در روشنه های متوسط و یا حاشیه­ روشنه­ های بزرگ از شیردار استفاده شود.

جنگل شصت کلاته, رشد ارتفاعی, سطح فتوسنتزی, موقعیت مکانی, نهال کاری