آناهیتا شریعت - دکترای اصلاح نباتات، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محمدحسن عصاره - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عباس قمری زارع - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

پژوهش پیشرو به منظور بررسی تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی نونهالهای سه گونه اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.، E. microtheca F. Muell و E. occidentalis Endl.) در پاسخ به سمیت سرب انجام شد. بذرها در گلدانهای حاوی سنگریزه کشت شدند و توسط محلول غذایی آبیاری شدند. پس از گذشت ۱۰ هفته، نونهالهای اکالیپتوس در معرض تیمارهای نیترات سرب (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی مولار) به مدت ۱۰ ماه قرار گرفتند و پس از آن با استفاده از دستگاه ICP-OES غلظت سرب در اندامهای ریشه، ساقه و برگ نونهالها اندازه گیری شد. روند انباشت سرب در برگ به صورت E. camaldulensis > E. microtheca <  E. occidentalis بود. غلظت سرب در بافت ریشه بیشتر از برگ و ساقه بود و در اغلب موارد در بافت ساقه نیز کمتر از برگ بود. در هر سه گونه با افزایش غلظت سرب، غلظت این عنصر در بافتهای گیاه نیز افزایش یافت. با افزایش غلظت سرب، در هر سه گونه محتوای پرولین و قندهای محلول افزایش یافت و در مقابل محتوای رنگیزهها، محتوای نسبی آب برگ و سطح ویژه برگ کاهش یافت. این نتایج بیان گر آن بود که اکالیپتوس دارای مکانیسمهای موثر در برابر سمیت سرب ازجمله تجمع حفاظت کنندههای اسمزی بود. در میان سه گونه مورد بررسی، بیشترین غلظت سرب تجمع یافته در برگ و ساقه E. occidentalis مشاهده شد که به ترتیب ۲/۳۸ و ۱/۸۲ برابر غلظت سرب تجمع یافته در برگ E.camaldulensis و E. microtheca بود، اگرچه حداقل مقدار شاخص تحمل تنش (۰/۷۶) در E. occidentalis مشاهده شد. در کل، با توجه به نتایج به دست آمده میتوان اکالیپتوس را به عنوان یک گونه مقاوم به فلز سنگین سرب برای گیاه پالایی خاک های آلوده به سرب درنظر گرفت.

پرولین, رنگیزه های گیاهی, سمیت فلزات سنگین, قندهای محلول, گیاه پالایی