فرزام توانکار - استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
مهرداد نیکوی - استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران

یکی از عامل های کلیدی برای داشتن جنگل هایی با تولید مستمر، حفاظت از خاک جنگل است. در پژوهش پیش رو وسعت و شدت برهم خوردگی خاک جنگل در اثر خارج کردن تنه ها و گرده بینه های درختان قطع شده (m۳/ha ۲۰/۵) در جنگل ناو اسالم گیلان بررسی شد. پس از اتمام عملیات چوبکشی، برهم خوردگی خاک از طریق نمونه برداری نقطه- خط نمونه و به روش ارزیابی چشمی بررسی شد. نتایج نشان داد که حدود ۲/۶ ± ۱۹ درصد از خاک منطقه در اثر چوبکشی دچار برهم خوردگی شده بود که ۱۱/۳ درصد آن با شدت کم و ۷/۷ درصد آن با شدت زیاد بود. وسعت و شدت برهم خوردگی خاک با افزایش فاصله از مسیرهای چوبکشی کاهش یافته بود، اما با افزایش شیب زمین افزایش پیدا کرده بود. وزن مخصوص ظاهری خاک در مناطق برهم خورده با شدت کم (g/cm۳ ۱/۲۹) و در مناطق برهم خورده با شدت زیاد (g/cm۳ ۱/۴۴) به ترتیب ۲/۴ و ۱۴/۳ درصد نسبت به مناطق شاهد افزایش یافته بود. وزن مخصوص ظاهری خاک مناطق برهم خورده با افزایش شیب زمین افزایش یافته بود، به طوری که در شیب های بیشتر از ۵۰ درصد، وزن مخصوص ظاهری خاک ۲۰/۸ درصد نسبت به مناطق شاهد افزایش یافته بود. کاهش شدت برداشت، قطع و انداختن هدایت شده درختان و محدود کردن عملیات چوبکشی به شیب های کمتر از ۵۰ درصد، ازجمله راهکارهای کاهش برهم خوردگی خاک در این جنگل ها است.

بهره برداری جنگل, چوبکشی زمینی, فشردگی خاک, قطع تک گزینی, وزن مخصوص خاک