میرحسن رسولی صدقیانی - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
صبری کریمی - کارشناس ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
حبیب خداوردیلو - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
محسن برین - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
عباس بانج شفیعی - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

استفاده از سیستم­های مختلف خاک ورزی پس از تغییر غیراصولی کاربری اراضی سبب تسریع تجزیه ماده ­آلی خاک می شود. این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به مرتع و زمین­های کشاورزی بر کربن­ آلی، نیتروژن کل و شکل­های معدنی نیتروژن (نیترات و آمونیوم) انجام شد. بدین منظور از کاربری ­های جنگلی و تغییریافته به مرتع، باغ و زراعت منطقه پردانان پیرانشهر، ۴۰ نمونه خاک از لایه سطحی صفر تا ۱۵ سانتی­متری تهیه شد، سپس مقادیر کربن ­آلی، نیترات، آمونیم، نیتروژن کل و برخی ویژگی های خاک در نمونه ­ها اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که در اثر تغییر کاربری از جنگل به زراعت، میزان کربن آلی، نیتروژن کل و نسبت نیتروژن کل به نیتروژن معدنی به ­طور معنی­ داری به ترتیب به میزان ۴۴، ۴۶ و ۴۹ درصد کاهش داشت. شکل­های معدنی نیتروژن در اراضی تغییر کاربری یافته به زراعت و باغ به ­طور متوسط ۸۰ درصد افزایش نشان داد. مقدار هدایت الکتریکی خاک های جنگلی نیز در اثر تغییر کاربری به باغ و زراعت، به­ طور معنی ­داری کاهش یافت. همچنین اسیدیته و درصد آهک در کاربری باغ به طور معنی­ داری بیشتر از بقیه کاربری ­ها بود. بیشترین مقدار کلسیم و سدیم تبادلی در کاربری زراعی به دست آمد. درنتیجه می توان بیان کرد که تغییر کاربری جنگل به اراضی زراعی به دلیل کاهش ورودی کربن آلی و انجام عملیات خاک ورزی مختلف می ­تواند در درازمدت باعث کاهش کیفیت و ماده آلی خاک شود.

تغییر کاربری, جنگل تراشی, ویژگی های خاک, شکلهای معدنی نیتروژن, کربن و نیتروژن آلی