فریده سعیدی زاده - کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان
لقمان قهرمانی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان
هدایت غضنفری - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان

سقز به دست آمده از درختان بنه (.atlantica  Desf  Pistacia) به دلیل  نقشی که از دیرباز در گذران زندگی و تامین معیشت جنگل نشینان ناحیه زاگرس داشته از اهمیت اقتصادی- اجتماعی ویژه ای برخوردار است. هدف این پژوهش بررسی پیامدهای برداشت سقز بر درختان بنه بوده و رویش قطری این درختان به عنوان نمایه ای در این ارزیابی بکار گرفته شده است. برای انجام این تحقیق یک توده رهاشده و یک توده در حال بهره برداری با شرایط فیزیوگرافی مشابه در روستاهای بیوند پایین و بیوند بالا در شهرستان جوانرود، استان کرمانشاه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. توده رهاشده در گذشته مورد بهره برداری قرار گرفته است، اما در ۲۲ سال اخیر (۱۳۶۹ تا ۱۳۹۱) برداشت سقز در آن متوقف بوده است. در توده مورد بهره برداری، برداشت سقز از درختان بنه از گذشته تا سال انجام این پژوهش (۱۳۹۱) انجام شده است. برای ارزیابی رویش قطری در توده رهاشده، ۱۸ اصله و در توده مورد بهره برداری۱۶ اصله پایه نر درخت بنه که امکان برداشت نمونه رویشی از آنها وجود داشت، به عنوان درخت نمونه انتخاب و از هر اصله درخت، براساس روش شاین گروبر یک جفت نمونه رویشی با استفاده از مته سال سنج در ارتفاع ۳۰ سانتی متر از یقه درخت برداشت شد. در نمونه های رویشی برداشت شده، رویش جاری سالانه قطری در دوره زمانی ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۱ اندازه گیری شد. متوسط درصد رویش قطری در طبقات قطری و درصد رویش قطری جاری سالانه در دو بازه زمانی (۱۳۵۸ تا ۱۳۶۹ و ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۱) محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفت. نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کلموگروف- سمیرنف و مقایسه درصد رویش قطری درختان بنه در توده های مورد بررسی با استفاده از آزمون t مستقل انجام شد. براساس نتایج بین متوسط درصد رویش قطری در طبقات قطری و درصد رویش قطری جاری سالانه درختان بنه در توده های مورد بررسی در بازه زمانی ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۹ که دخالت های انسانی در توده های مورد بررسی یکسان بوده است، تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد، اما اختلاف بین توده های مورد بررسی ازنظر متوسط درصد رویش قطری در طبقات قطری و درصد رویش قطری جاری سالانه در بازه زمانی ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۱ که در توده رهاشده برداشت سقز متوقف بوده است، معنی دار می باشد.

اندازه گیری جنگل, برداشت سقز, رویش قطری سالانه, محصول غیرچوبی جنگل