بیت اله امان زاده - دانشجوی دکتری علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدرضا پورمجیدیان - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
خسرو ثاقب طالبی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
سیدمحمد حجتی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

به منظور بررسی الگوی پراکنش و وضعیت رقابت پذیری درختان در توده های آمیخته ممرز دو قطعه نمونه یک هکتاری در قطعه شاهد سری ناو اسالم انتخاب شد. اضلاع این قطعات به طول ۱۰۰ متر در جهت شمالی– جنوبی بودند. برای بررسی رقابت و اجتماع پذیری درون گونه ای (Intra-specific)، درختان از نظر قطر در چهار گروه کم قطر (۳۰> سانتی متر)، میان قطر(۵۰-۳۵ سانتی متر)، قطور (۷۰-۵۵ سانتی متر) و خیلی قطور (بزرگتر از ۷۰ سانتی متر) طبقه بندی شدند. همچنین برای مطالعه تاثیر حضور گونه های مختلف بر هم (اثر بین گونه ایInter-specific ) علاوه بر قطر، گونه های درختی نیز برداشت گردیدند. برای تعیین نوع پراکنش درختان و همچنین اجتماع پذیری آنها به ترتیب از روش تابع تک و دو متغیره K رایپلی استفاده شد. نتایج نشان داد که الگوی پراکنش دو توده خوشه ای بوده و درختان کم قطر دارای اثر متقابل (Interaction) با درختان با قطر متوسط، قطور و بسیار قطور می باشند (۰/۰۵P>). گرچه اثر متقابل کلاسه قطری اول با سه کلاسه قطری دیگر از نوع اثر متقابل جذب (Attraction) بوده اما نقطه شروع آنها یکسان نیست به طوری که دو کلاسه قطور و بسیار قطور اثر مثبت خود را در فاصله کم اعمال نموده اند، در حالی که در کلاسه متوسط تا حدود ۱۰ متر اول اثر معنی داری مشاهده نمی شود (۰/۰۵(P>. بررسی اثر متقابل بین گونه ها نیز نشان داد که حضور راش و ممرز وضعیت بی تفاوتی را حداقل در فواصل تا ۲۰ متر به نمایش گذاشته است. بعد از آن نیز اثر متقابل از نوع دفع را می توان مشاهده کرد. همچنین نتایج نشان داد که گونه راش شدیدا با گونه توسکا در همان فواصل اولیه، اثر متقابل از نوع دفعی دارد. بنابراین به دلیل این که توده های طبیعی در طول چرخه حیاتی خود نیازهای متفاوتی دارند، اثر متقابل درون و برون گونه ای در آنها نیز متفاوت و در نتیجه پاسخ آنها به فرآیندهای طبیعی یکسان نخواهد بود. به همین دلیل شناخت الگوها، راهنمایی مناسب در استفاده از اثرات مطلوب پدیده های رقابت و اجتماع پذیری در راستای مدیریت نزدیک به طبیعت توده های جنگلی هستند.

اجتماع پذیری, اسالم, الگوی مکانی, تابع تک و دو متغیره رایپلی, توده های آمیخته, رقابت