عبدالمجید اسدی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

امروزه در اثر پیشرفت فرهنگ و رشد فکری بشر و نیز توسعه تمدن بشری، توجه به حقوق بیماران نیز از اهمیت بیشتری برخوردار گردیده، به گونهای که سعی دولتها درجوامع مختلف بر آنست که از این قشر آسیبپذیر حمایت بیشتری به عمل آورند.در حوزه علم حقوق نیز همواره در ارتباط با این موضوع، سوالاتی مطرح بوده وصاحب نظران حقوقی به فراخور توانایی خویش درصدد پاسخ به این سوالات برآمدهاند.این سوالات عبارتند از اینکه چگونه میتوان از حقوق بیماران در مقابل خطای جامعه پزشکی حمایت نمود؟ آیا تعهد پزشکان، ازنوع بوسیله بوده واثبات تقصیرآنان، به عهده بیمار است؟ یا اینکه این تعهد، از نوع تعهد به نتیجه بوده و هیچ چیز جز اثبات قوه قاهره، نمیتواند پزشک را از مسوولیت رها سازد؟در حوزه فقه، مشهور فقها، تعهد پزشک را از نوع تعهد به نتیجه دانسته و برای رهایی پزشکان از مسوولیت، تحصیل برائت از بیمار را پیشنهاد مینمایند. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی نیز از همین نظر پیروی نموده است، ولی این سوال همواره باقی است که اگر بیماری حاضر به ابرای پزشک نباشد، چه باید کرد؟ آیا پزشک نیز میتواند از درمان بیمار خودداری ورزد؟ بدون شک پاسخ مثبت خواهد بود و تردیدی نیست که در این صورت، حقوق بیمار در معرض تضییع قرار خواهد گرفت و در حقیقت ابزاری که در حقوق ایران، برای حمایت ازحقوق بیمار ابداع گردیده، علیه او به کار خواهد رفت.بدین جهت نگارندگان با تکیه بر اصول و موازین حقوقی و با بهرهگیری از اندیشه های صاحب نظران حقوق و با نگاهی جدید به موضوع، درصدد پاسخ به سوالات مذکوربرآمده و برآنند که چنانچه مقنن، تعهدات جامعه پزشکی را، ازنوع تعهد به وسیله بداند و برای حمایت از بیماران وجلوگیری از سوء استفاده از اضطرار آنان و تحمیل شرط برائت به آنها، تقصیر پزشک را مفروض انگارد، این امر بهتر میتواند حقوق بیماران را تامین نماید. در این صورت هم، بار اثبات تقصیر که امر دشواری است، از روی دوش بیمار برداشته شده و جبران خسارت او تسهیل خواهد شد و هم اینکه پزشک بیگناه نیز میتواند با اثبات بیگناهی خویش، از مسوولیت معاف گردد و بدینوسیله اجرای عدالت تامین گردیده و از بیرغبتی پزشکان به این حرفه ممانعت به عمل آید.

مسوولیت مدنی؛ حقوق بیمار؛ تعهد به وسیله؛ تعهد به نتیجه؛ تقصیر