محمدمهدی محب الرحمان - استادیار گروه مسائل فقهی و حقوقی، پژوهشکده فقه و حقوق، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
محمد اسحاقی - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

زمینه و هدف: مادران نه فقط در نظرگاه احلاق عمومیء بلکه پیش تر در ادیان الهی یکی از برترین جایگاه ها را به خود اختصاص داده. و همواره مورد سفارش و احترام قرار گرفته اند. در قرآن و همچنین روایت های معتبر، به احسان و نیکی در مقابل مادر تاکید شده است؛ تا جایی که مطابق برحی روایت های تاریخی,اهمیت والاتری را نسبت به پدران نشان می دهد؛ همچنان که امام خمینی مهربانی و رحمت نهفته در دیدگان مادران را پرتویی از رحمت و عطوفت پروردگار شمرده است. مقاله حاضر با درک اهمیت جایگاه و نقش مادران در نظام اخلاقی و حقوقی جامعه اسلامی و تاثیر رعایت و بهبود آن بر سایر سطوح اجتماعی، با هدف بازنگری در نظام فقهی و حقوقی مرتبط با مادران سامان یافته است. و در پی پاسخ به این پرسش ها است که: «اولا ظرفیت فقه امامیه در تحولات حقوق مادران جگونه ارزیابی می شود؟ و ثانیا: روش، شیوه ها و برنامه تحول نظام حقوقی این قشر تاثیرگذار در جامعه اسلامی چگونه قابل پیگیری است؟»روش تحفیق: تحقیق پیش رو با روش داده پردازی توصیفی و تحلیلی و با گردآوری اطلاعات و داده ها از طریق منابع نوشتاری و مکتوب اصیل، سامانه های رایانه ای و نرم افزارهای علمی در حیطه دانش های فقه امامیه اصول فقه، قواعد فقه و نیز حقوق مدنی و جزایی صورت پذیرفته است.

مادر، فقه پویا، حقوق مادران، تحولات فقهی