رضا باقری - Senior Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands (RIFR), P.O. Box ۱۳۱۸۵-۱۱۶
رفعت اله قاسمی - Senior Research Expert, RIFR, I.R
محسن کلاگری - Assistant prof., RIFR
فرشید مریخ - Research Expert, RIFR

ارقام مختلف صنوبر دارای نیازها و احتیاجات متفاوتی هستند و مقدار آب و دوره های دسترسی آنها به آب تغییرات بسیاری را در شرایط رویشی آنها باعث می شود. با توجه به محدودیت آبی بیشتر نقاط کشور و ملاک عمل بودن دوره های آبیاری بجای مقادیر آبیاری در سیستم های فعلی صنوبر کاریهای سنتی و صنعتی موجود در کشور و همچنین ضرورت بررسی وضعیت کمی و کیفی رویش ارقام مختلف صنوبر در رژیم های آبیاری مختلف و تعیین مناسبترین دوره های زمانی آبیاری، این طرح براساس سه دوره زمانی آبیاری ۴، ۸ و ۱۲ روز (با میزان آبیاری متداول و یکسان در هر دوره)، برای تعداد ۹ رقم برگزیده و برتر در منطقه کرج، در قالب طرح اسپلیت پلات و در سه تکرار اجرا شد. پس از تولید نهالهای یکدست ومناسب از ارقام مختلف و انتقال نهالها به عرصه اصلی در سال اول، به منظور ایجاد شرایط یکسان و مناسب برای استقرار درختان جوان، کلیه درختان عرصه به طور یکنواخت، با مقادیر یکسان و همزمان آبیاری شدند. از سال دوم تیمارهای آبیاری مطابق طرح اولیه اعمال شد. همچنین مقادیر آب ورودی به تیمارهای مختلف با کارگذاری «فلوم W.S.C تیپ ۳» و اندازه گیری ارتفاع، سطح مقطع و زمان عبور آب از فلوم و با استفاده از منحنیهای استاندارد شده هر فلوم  تعیین و اندازه گیری شد. در طول فصل رویش و در پایان هر سال شاخص های رویشی مختلفی همچون قطر برابرسینه، ارتفاع کامل، ارتفاع تنه، ابعاد تاج، حجم درختان و همچنین متغیرهای مورفولوژی و فنولوژی اندازه گیری و تعیین شد. در پایان دوره مشخص شد که رویش قطری، ارتفاعی و حجمی صنوبرهای دو تیمار ۴ و ۸ روزه با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشته و هر دوی آنها با تیمار ۱۲ روزه تفاوت معنی داری دارند. این در حالیست که در تیمار ۴ روزه در مقایسه با تیمار ۸ روزه سالانه ۷۵۰۰ مترمکعب آب بیشتری به مصرف رسیده است. همگی کلن ها در تیمار ۱۲ روزه با کاهش شدید تولید و ابعاد درختی مواجه شده و می توان گفت دوره آبیاری ۱۲ روزه به هیچ وجه برای صنوبرکاری با هدف تولید چوب مناسب نیست. همچنین کلن های P.n.۶۲/۱۵۴، P.e.۵۶۱/۴۱ و P.e.vernirubensis در تیمارهای ۴ و ۸ روزه از بیشترین تولید حجمی و بهترین ابعاد قطری وارتفاعی برخوردار هستند.

species, Clone, Populus, Irrigation, Split plot