الیاس رمضانی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه.

چکیده این پژوهش پالینولوژیک، با بررسی تورب زار تپه­کلار، تاریخچه ۸۵۰ ساله پوشش گیاهی را در منطقه کلاردشت در استان مازندران بازسازی و نقش آب و هوا و انسان را بررسی می­کند. نمودار گرده تپه­کلار نشان می­دهد که پوشش گیاهی منطقه در اثر دخاالت­های انسان و تغییرات آب و هوا، در طول زمان تغییرات قابل توجهی یافته است. راش، ممرز و بلوط همواره فراوانترین درختان در توده­های جنگلی مجاور دشت کلار بوده­اند؛ هرچند، بلوط به دلیل افزایش فعالیت­های انسان در یک تا دو قرن اخیر، کاهش چشمگیری نشان می دهد. گونه هایی همانند افرا، زبان­گنجشک و ملج نیز در توده­های جنگلی دامنه­های مشرف به دشت، حضور داشته­اند. به طوری که در دشت­های همجوار تپه­کلار، توسکا و لرگ گاهی به فراوانی می­روییدند، ولی انسان با تغییر ویژگیهای هیدرولوژیک منطقه، به­ویژه زهکشی اراضی مرطوب، موجب کاهش قابل­توجه توسکا و حذف لرگ شده است. البته کاهش اصلی لرگ در حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال پیش، در پژوهش های گرده شناسی مشابه در بخش مرکزی جنگلهای هیرکانی و نیز منطقه کولشیس در غرب گرجستان نیز ثبت شده که با توجه به همزمانی این دوره با پدیده آب و هوایی موسوم به بی­نظمی اقلیمی سده­های میانی، احتمالا منشا اقلیمی نیز داشته است. وجود گرده­های نشان­دهنده حضور انسان در منطقه، همانند گردو و گندم، در طول دوره مورد بررسی، گویای سکونت انسان در منطقه از حداقل ۸۵۰ سال پیش است. باوجوداین، در ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال اخیر نقش انسان در تغییر پوشش گیاهی و کاربری زمین شدت یافته که این امر از افزایش قابل توجه گرده­های گیاهان معرف اراضی باز، همانند آقطی، علف هفت­بند و بارهنگ برگ­نیزه­ای دارد.

واژه های کلیدی: تورب زار, گرده شناسی, پوشش گیاهی, تغییرات هیدرولوژیک, بی نظمی اقلیمی, لرگ