رضا اخوان - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
خسرو ثاقب طالبی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

رقابت یک فرایند اکولوژیکی اساسی است که سبب ایجاد توالی در توده های جنگل شده و بر ساختار آن تاثیر می گذارد. شناخت رقابت در جنگل به ویژه هنگامی اهمیت دارد که هدف از مدیریت جنگل، تقلید از پویایی اکوسیستم های طبیعی باشد. در این بررسی سه قطعه یک هکتاری در سه مرحله تحولی اولیه (Initial)، بلوغ (Optimal) و پوسیدگی (Decay) در توده های دست نخورده راش خالص در منطقه کلاردشت انتخاب و کلیه درختان با قطر برابرسینه بیشتر از ۵/۷ سانتی متر مورد اندازه گیری قطر، تعیین گونه و تعیین مختصات دکارتی به روش فاصله- آزیموت قرار گرفتند. سپس درختان اندازه گیری شده براساس قطر برابرسینه به چهار کلاسه قطری کم قطر، میان قطر، قطور و خیلی قطور تقسیم شدند. به منظور بررسی رقابت درون گونه ای   (Intra-specific) و اجتماع پذیری (Association) درختان راش از تابع دومتغیره K رایپلی استفاده شد. نتایج نشان داد که درختان راش از کلاسه های مختلف قطری، اثرات رقابتی مثبت (Attraction) و منفی (Repulsion) متفاوتی در مراحل مختلف تحولی نسبت به هم دارند که در فواصل مختلفی با توجه به ابعاد درختان اتفاق می افتد که متاثر از سایه پسندی، محدودیت پراکنش بذر و رقابت درون گونه ای راش از کلاسه های قطری مختلف با یکدیگر می باشد. نتایج این مطالعه که کارایی تابع دومتغیره K رایپلی و اهمیت شناخت رقابت را در درک پویایی توده های راش طی مراحل مختلف تحولی جنگل نشان می دهد، می تواند به عنوان یک کلید راهنما در تدوین طرح های جنگل داری، دخالتهای جنگل شناسی و احیای جنگل بکار رود و همچنین در شناخت بهتر از فرایندهای رقابت به منظور مدل سازی دینامیک توده های راش کاربرد داشته باشد.

مراحل تحولی, رقابت درون گونه ای, اجتماع پذیری, تابع دومتغیره K رایپلی, توده دست نخورده راش