سیدمرتضی مرتضوی جهرمی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
آهنگ کوثر - استاد پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

درختان جنس های اکالیپتوس و آکاسیا به واسطه مقاومت به خشکی، قابلیت انعطاف در شرایط سخت رویشگاه و مصارف چوب و فرآوده های فرعی، از نظر جنگل کاری در مناطق خشک، به ویژه با استفاده از سیلابهای فصلی همواره مورد توجه بوده اند. به همین منظور و در ادامه آزمایش های مقدماتی سازگاری گونه ها، آزمایش پیشاهنگ گونه های درختی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار به صورت دیم در سال ۱۳۷۴ در اراضی پخش سیلاب گربایگان فسا به اجرا درآمد. هر تکرار شامل هشت کرت (گونه) و هر کرت شامل ۴۹ اصله درخت با فاصله کاشت ۳×۳ متر بود. در طول ده سال اجرای طرح متغیرهای درصد زنده مانی، رویش ارتفاعی و قطری و وجود یا عدم وجود آفات و بیماریها و وضعیت شادابی درختان همه ساله اندازه گیری و با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل سالانه و مرکب قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر درصد زنده مانی، گونه های Eucalyptus camaldulensis، E. oleosa، Acacia victoriae، A. salicina و E. microtheca در سال پایانی طرح بسیار موفق و همگی بیش از ۸۰ درصد بقا داشته و با یکدیگر اختلاف معنی داری ندارند. گونه E. fruticetorum با ۷۰ درصد زنده مانی دارای تفاوت معنی داری با گونه های فوق بود. از نظر ارتفاع و قطر برابرسینه، گونه های E. camaldulensis و A.salicina بیشترین و دو گونه A. cyanophylla و A. saligna کمترین رشد را نشان دادند. در طول سالهای اجرای طرح هیچ گونه آفت و یا بیماری خاصی بر روی هیچ کدام از پایه های درختان گونه های مختلف مشاهده نگردید و وضعیت شادابی و شکل ظاهری درختان رضایت بخش بود. بررسی نتایج فوق نشان می دهد که در مجموع گونه های E. camaldulensis، E. oleosa، E. microtheca، E. fruticetorum، Acacia salicina و درنهایت A. victoriae به رغم وجود تفاوت های زیاد به ویژه از لحاظ ارتفاع و قطر برابرسینه، گونه های کاملا موفق آزمایش پیشاهنگ بوده و برای استفاده از آنها در جنگل کاری با سطوح وسیع در مناطق خشک و با استفاده از سیلابهای فصلی قابل توصیه می باشند. به علاوه احتمال می رود که چنانچه ارقام و پروونانس های مقاوم تر به سرما از دو گونه A. cyanophylla و A. saligna وارد و مورد آزمایش قرار گیرند، در شرایط رویشگاهی مشابه بتوانند به موفقیت دست یابند.

اکالیپتوس, آکاسیا, درصد بقا, ارتفاع, قطر برابرسینه, سازگاری, رویش, گربایگان