سوران نقشی - دانش آموخته رشته جنگل داری دانشگاه گیلان
تیمور رستمی شاهراجی - استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان
بیت اله امان زاده - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان
محمود دستمالچی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ذوقعلی سیاهی پور - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ارسلان همتی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان

تنوع ژنتیکی درون گونه ای ناشی از تنوع جغرافیایی، یکی از عوامل مهم در اصلاح درختان جنگلی است. بنابراین برای اصلاح هر یک از گونه های جنگلی که در جنگل کاری مورد استفاده قرار می گیرد، مطالعه میزان تنوع ژنتیکی و قابلیت تغییرپذیری آن کاری ضروری است. گونه بلندمازو که یکی از باارزشترین گونه های جنگلی شمال کشور است به دلیل بهره برداریهای بی رویه به شدت مورد تخریب قرار گرفته است. برای توسعه و ایجاد جنگلهای دست کاشت این گونه، یکی از مطالعات پایه ای برای اصلاح گونه بلندمازو، مطالعه تنوع جغرافیایی است که در قالب آزمایشهای پراوننس قابل انجام است. برای انجام این آزمایش، بذرهای بلند مازو از ۹ منطقه در غرب استان گیلان، جمع آوری شده و در پارسل ۵ سری ۱۵ شفارود در یک طرح آماری بلوکهای تصادفی کاشته شد. مشخصه های ارتفاع، قطر و زنده مانی، برای مقایسه پراوننسها بررسی شد. این مطالعه نشان داد که بین پراوننسها در مشخصه های فوق اختلاف معنی دار وجود دارد. میانگین رشد ارتفاعی سالانه ۹ پراوننس بررسی شده، از ۲۴ سانتیمتر تا ۴۳ سانتیمتر بوده است. ۴ پراوننس (۱، ۲، ۳ و ۹) بهترین رشد ارتفاعی را نشان داده اند. قطر برابرسینه پراوننسها بین ۶/۰ و ۹/۱ سانتیمتر بوده و پراوننسهای ۱ و ۲ و ۹ بیشترین قطر برابرسینه را دارا هستند. نرخ زنده مانی پراوننسهای بررسی شده، از ۵۲% تا ۸۶% متفاوت بوده و نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد که تفاوت، در نرخ زنده مانی، در سطح ۰۱/۰ معنی دار است. نرخ زنده مانی کلی آزمایش بیش از ۷۷% است؛ پراوننسهای ۱ و ۷ از نرخ زنده مانی پایینی برخوردار هستند; درحالی که نرخ زنده مانی بقیه پراوننسها از میانگین کلی زنده مانی (۷۷%) بیشتر است. پراوننس بره کوه از لحاظ رشد ارتفاعی، قطر و زنده مانی بهترین عملکرد را در بین همه پراوننسها نشان می دهد و می تواند منبع بذر مناسبی برای جنگل کاریهای آینده باشد.

آزمایش پراوننس, تنوع ژنتیکی, رویش, بلندمازو, گیلان