نصرت الله رافت نیا - Assistant professor, Gorgan University of Agricultural science and natural Resources
امید عبدی - M. Sc. Forestry.
شعبان شتایی - Assistant professor, Gorgan University of Agricultural science and natural Resources

امروزه با استفاده از قابلیت GIS مدیریت توام اطلاعات با در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار در مسیریابی، پیش بینی و ارزیابی سریع مسیرها مقدور شده است. در این تحقیق با هدف تعیین روش مناسب پیش بینی مسیر جاده های جنگلی، کوهستانی، مناطق روستایی، مناطق تفرجی و توده های جنگلی در حوزه سرخاب خرم آباد با توجه به اصول زیست محیطی و شبکه بندی جاده های جنگلی، پس از جمع آوری داده ها و نقشه های مورد نیاز اقدام به شناسایی عوامل تاثیر گذار در مسیریابی جاده ها در منطقه مورد مطالعه گردید. سپس در محیط GIS نقشه های عوامل فوق شامل شیب، خطر پهنه بندی زمین لغزش، کاربری آتی، فاصله از مناطق روستایی، تفرجی و زیارتی با فرمت رستری تهیه گردید. در مرحله بعد، طبقات نقشه های تهیه شده با توجه به اهمیت طبقات در دامنه نسبی ۱ تا ۹ رتبه بندی شدند. با توجه به تاثیر عوامل فوق با استفاده از تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی اقدام به ارزش گذاری نقشه ها شد تا وزن آنها بدست آید. با تلفیق نقشه های وزن داده شده عوامل تاثیرگذار در مسیریابی در محیط GIS، نقشه مناطق مناسب عبور مسیرها حاصل گردید. پیش بینی مسیر جاده ها با استفاده از برنامه جانبی PEGGER در محیط GIS به صورت خودکار صورت گرفت. بدین ترتیب که با استفاده از نقشه های رقومی(۳D) در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ مدل رقومی ارتفاعی به صورت ساختار شبکه ای(TIN) تهیه و سپس منحنی میزانهای به اختلاف ارتفاع ثابت ۲۰ متری از مدل رقومی مذکور دوباره تهیه و استخراج گردید. با نمایان ساختن لایه های مورد نیاز برای پیش بینی مسیر جاده ها در محیط GIS از قبیل؛ نقشه مناطق مناسب عبور مسیرها، رودخانه ها، مناطق روستایی، تفرجی و کاربری آتی با وارد کردن شیب طولی مناسب با توجه به نوع جاده در برنامه PEGGER، اقدام به پیش بینی و ارزیابی سریع مسیرهای مختلف جاده بین دو نقطه و در نهایت انتخاب مسیر مناسب گردید. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد که با این روش ضمن عبور مسیر جاده ها از مناطق با هزینه جاده سازی پایین، با توجه به ویژگی جاده های جنگلی و کوهستانی مسیرهای طراحی شده پوشش شبکه بندی قابل قبولی را در کل منطقه و برای کاربری های مهم منطقه از جمله کاربری جنگلداری و کاربری توریسم فراهم نموده است. از سوی دیگر با توجه به اطلاعات و داده های در دسترس در وضعیت فعلی از قبیل نقشه های رقومی مورد استفاده در این تحقیق، روش معرفی شده می تواند به عنوان یک روش مناسب در پیش بینی مقدماتی مسیر جاده های جنگلی و کوهستانی در سطح وسیع، به عنوان جایگزین روشهای سنتی متداول در کشور، بکار گرفته شود.

designing of proper route, environmental principals, forest and mountain roads, GIS, Sorkhab watershed