احمد همتی - Members of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands
علیرضا مدیر رحمتی - Members of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands

به منظور تعیین مناسبترین فاصله کاشت با حداکثر تولید در واحد سطح، این بررسی با تعدادی ارقام پر محصول صنوبر خارجی در اسفند ۱۳۷۲ در اراضی صنایع کاغذ غرب واقع در هرسین کرمانشاه به اجرا درآمد. در این آزمایش چهار فاصله کاشت ۲×۱ و ۲×۲ و ۳×۲ و ۴×۲ متر با سه کلن صنوبر از کشور ترکیه به شماره های ۱۳۵/۶۳ Popuplus nigra، ۱۵۴/۶۲ P. nigra، ۱۷۲/۶۲ P. nigra و یک کلن شاهد بومی ۷۸/۴۲P. nigra  در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار شامل ۲۵ اصله نهال با ریشه و ساقه یکساله به صورت ردیفی ۵×۵ کاشته شدهاند. اندازهگیریها عبارتند از ارتفاع بر حسب متر و قطر برابر سینه بر حسب سانتیمتر و محاسبه حجم در هکتار. نتایج بدست آمده در فواصل مختلف پس از ۸ سال به شرح زیر است: در فاصله کاشت ۲×۱ متر کلن ۱۳۵/۶۳ P. nigra  با میانگین ۵۴ متر مکعب در سال و در هکتار؛ با کمترین قطر برابر سینه معادل ۳/۱۱ سانتیمتر بیشترین حجم را تولید کرده است. کلن ۱۳۵/۶۳ P. nigra با تولید ۳/۳۴ متر مکعب در سال و با میانگین قطر برابر سینه ۱۳ سانتیمتر بیشترین حجم را در فاصله کاشت ۲×۲ متر داشته است. در فاصله کاشت ۳×۲ متر کلن ۱۵۴/۶۲ P. nigra  با میانگین قطر برابر سینه ۹/۱۳ سانتیمتر و با رویش حجمی ۲۹ متر مکعب بهترین رقم پرمحصول در این فاصله بوده است. در فاصله کاشت ۴×۲ متر کلن ۱۳۵/۶۳ P. nigra با میانگین قطر برابر سینه ۲/۱۵ سانتیمتر، ۲۵ متر مکعب تولید سالیانه داشته است.

Poplar, Clone, spacing, DIAMETER, height, volume