بهرام دلفان اباذری - Senior Forest Expert; Forest, Range and Watercatchment Organization, Chalus, Iran.
خسرو ثاقب طالبی - Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands
منوچهر نمیرانیان - Member of Scientific Board, University of Tehran.

جنگلهای پهن برگ معتدله شمال ایران میراث گرانبهایی است که به دنبال پسروی یخچالها در دوران سوم زمین شناسی به مرور به سمت عرضهای جغرافیایی بالا توسعه و گسترش یافته است. تنوع گونه ای (فون و فلور) اهمیت این جنگلها را چند برابر نموده است. به طوری که امروزه از این جنگلها به عنوان ذخیره گاه ژنتیکی و بانک ژن اسم برده می شود. حضور گونه های درختی ارزشمندی مانند «راش»، افرا، توسکا، شیردار، بارانک، زبان گنجشک، گیلاس وحشی، بلوط و انجیلی اهمیت این جنگلها را چندین برابر نموده است. گونه جنگلی «راش» از جمله گونه هایی است که در چرخه تکامل و توالی این جنگلها، نقش به سزایی داشته به طوری که در حال حاضر ۶۳/۲۳ درصد تعداد و ۹۶/۲۹ درصد حجم جنگلهای شمال ایران را به خود اختصاص داده است. شناخت مراحل توالی و بررسی کمی و کیفی توده های جنگلی در هر مرحله تحول می تواند راهکارهای درستی را در مدیریت تهیه و اجرای طرحهای جنگلداری ارائه نماید. برای انجام این مطالعه عرصه هایی از طرحهای جنگلداری لنگا و کلاردشت که از زمان اجرای آنها به عنوان قطعه شاهد در نظر گرفته شده اند انتخاب و بعد با انتخاب ۵ قطعه نمونه یک هکتاری به ابعاد ۱۰۰×۱۰۰ متر برخی از مشخصه های جنگل شناسی از جمله نوع گونه، تعداد در طبقات قطری و ارتفاعی، میزان موجودی، حجم، رویه زمینی، وضعیت تجدید حیات در هر مرحله تحولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که سه مرحله اصلی تحول شامل: مراحل تخریب[۱]، مرحله اولیه (صعود و افزایش رشد)[۲] و اپتیمال[۳] در این جنگلها قابل تشخیص و تفکیک است و در بین مراحل تحولی مختلف، مرحله اولیه با ۴۶۸ اصله در هکتار (قطر بیش از ۵/۷ سانتیمتر) بیشترین تعداد و مرحله تحولی تخریب با ۲۷۹ اصله کمترین تعداد در هکتار را دارا می باشند، از نظر حجمی مرحله اپتیمال با ۵۸۸ متر مکعب بیشترین و مرحله تخریب با ۳۵۷ متر مکعب کمترین میزان را دارا می باشند، درخصوص درختان خشک نیز بیشترین میزان حجم در مرحله تخریب مشاهده گردید (۲/۱۹ متر مکعب). همچنین درخصوص زادآوری بیشترین تعداد مربوط به مرحله تخریب (۱۷۶۰۰ اصله) و کمترین مربوط به مرحله اپتیمال (۱۰۹۰ اصله) می باشد. ۴- Decay stage ۵- Initial stage ۶- Optimal stage

Caspian region, natural forest, undisturbed forest, beech, development stage, stem number, volume