عزت اله ابراهیمی - Research Expert, Agricultural and Natural Resources Research Centre of Mazandaran province (ANRRCMP), SARI, I.R. Iran.
خسرو ثاقب طالبی - Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands, I. R. Iran
یوسف گرجی بحری - Member of Scientific Board, ANRRCMP.

در این تحقیق جهت مطالعه نیازهای رویشگاهی لرگ، یکی از حوضه های جنگلی شهرستان نور به نام حوضه آبخیز «واز» (بخشی از حوضه ۴۹ تقسیم بندی سازمان جنگلها و مراتع) که یکی از رویشگاههای مهم این گونه می باشد انتخاب گردید. پس از انتخاب محل، محدوده جنگلی بر روی نقشه مشخص گردید. به لحاظ فرم آمیختگی، درختان لرگ به صورت آمیخته و مخلوط با سایر گونه ها نظیر توسکا، خرمندی، سفید پلت، انجیلی، افرا (پلت) و ممرز در جنگل ظاهر می شوند. با توجه به وضعیت رویشگاهی و وجود لرگ در نقاط مشخصی از جنگل، تعیین قطعات نمونه (مساحت ۱۰ آر)، به صورت انتخابی و با جنگل گردشیهای مستمر در نقاط مختلف جنگل صورت پذیرفت. حتی المقدور تلاش بر آن بوده که قطعات نمونه در رویشگاهها و مناطقی انتخاب شوند که گونه لرگ غالب و از حداکثر تعداد برخوردار باشد. در این مطالعه مشخصه های کمی و کیفی درختان لرگ به طور جداگانه یادداشت و ثبت گردید و تجزیه و تحلیل نهایی با استفاده از آمار و اطلاعات موجود انجام گرفت. مطالعه و بررسی رویشگاههای لرگ در حوضه نشان می دهد که درختان لرگ بر روی خاکهای رسی مرطوب و عمیق، شیب بین ۵ تا ۲۰ درصد، جهتهای شمالی، ارتفاع ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر از سطح دریا در حاشیه و اراضی کم شیب بستر رودخانه ها و دره ها از بیشترین تراکم برخوردار بوده اند. ضمن آنکه حوضه «واز» حد فوقانی این گونه در جنگلهای شمال بشمار می رود، به طوری که لرگ در این حوضه تا ارتفاع ۱۳۳۰ متر از سطح دریا بالا می رود. موجودی سرپا در توده های جنگلی مورد مطالعه به طور متوسط ۴۱۵ سیلو در هکتار است که ۶/۵۵ درصد آن را لرگ، ۹/۲۲ درصد آن را توسکای ییلاقی و بقیه را سایر گونه ها تشکیل می دهد. از نظر درجه آمیختگی نیز ۴/۵۶ درصد درختان را لرگ، ۵/۱۴ درصد را خرمندی،  ۸ درصد را توسکای ییلاقی و بقیه را سایر گونه ها تشکیل می دهند. متوسط رویش قطری و طولی سالیانه لرگ در طول دوره زندگی، متفاوت و بیشترین رشد طولی و قطری مربوط به ۲۰ سال اول دوره می باشد. در ضمن رویش ارتفاعی بعد از سنین حدود ۵۵ سالگی، بسیار کم و به حداقل ممکن می رسد. تعداد درختان لرگ در توده های مورد مطالعه ۲/۱۴ اصله در قطعه نمونه (۱۰ آر) می باشد که تا طبقه قطری ۳۵ سانتیمتری افزایش و بعد از آن روند نزولی پیدا می کند. بیش از ۸۰ درصد درختان لرگ در طبقات قطری ۱۰ تا ۴۵ سانتیمتری قرار دارند. از نظر زادآوری، کلیه نهالها مبدا غیر جنسی (ریشه جوش) دارند، ضمن آنکه به رغم وجود نهال نسبتا فراوان، زادآوری از روند مطلوبی برخوردار نیست. لرگ در عموم رویشگاهها همراه با توسکای ییلاقی، افرا (پلت)، توسکای قشلاقی، ممرز، سفید پلت، ون و گردو در اشکوب بالا قرار می گیرد. توده های لرگ مورد بررسی در اکثر موارد حالت دو اشکوبه دارند. از نظر کیفیت تنه، هرس، تقارن تاج، درختان لرگ وضعیت چندان مطلوبی ندارند. ۸۴ درصد درختان سالم و تنها ۱۶ درصد آنها دچار آفت و امراض، پوسیدگی، کت زدگی و سرشکستگی تاج می باشند.

False walnut, site demand, DIAMETER, height, Growth, regeneration, Caspian forest