پروین صالحی شانجانی - Research institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran

جوانه زنی و زنده مانی کم رویان های بذرهای ارس یکی از مهم ترین مشکلات جنگل کاری این گونه درختی می باشد. صرف نظر از مشکلات موجود در روش های تکثیر جنسی این گونه، از آنجایی که تاکنون موفقیتی نیز در ریشه دار کردن قلمه های ارس حاصل نشده، به ریزازدیادی ارس در شرایط in vitro اقدام گردید. به این منظور، از سرشاخه های سبز درختان ۸-۱۰ ساله ارس (دارای برگ های سوزنی) نمونه هایی به طول ۱۰ – ۱۵ میلی متر جمع آوری گردید و پس از سترون سازی در ۷ نوع محیط کشت (MS و ۶ محیط MS که محتوی نیتروژنی آن تغییر داده شده است) حاوی غلظت های مختلفی از BAP, Kin, IBA, NAA, ۲,۴-D کشت گردید. سپس، محیط های کشت در یک اتاقک رشد با دمای ۲۵ درجه سانتیگراد (روزانه) و ۱۵ درجه سانتیگراد (شبانه)، ۱۲ ساعت نور ۲۰۰۰ – ۲۵۰۰ لوکس و رطوبت ۷۵ % نگهداری شدند. نتایج نشان می دهد که نه تنها تیمارهای هورمونی، بلکه تیمارهای ازتی نیز روی کال زایی تاثیرات مهمی می گذارند، به طوری که بهترین شرایط برای رشد کالوس، محیط های کشت فاقد نیترات پتاسیم و دارای ml/l ۱۰۰ گلوتامین و نسبت هورمونی بیش از یک BAP/D-۴،۲ است. به علاوه، فصل جمع آوری نمونه های گیاهی نیز عامل مهمی در محدودیت کال زایی است، به طوری که کال زایی در نمونه های پاییزی بهتر از نمونه های بهاری می باشد. در هیچ یک از تیمارهای هورمونی در محیط MS شاخه زایی صورت نگرفت، ولی تیمارهای غذایی، MS تغییر یافته، باعث تشکیل اندام گردید، به طوری که با حذف منبع نیترات آمونیوم از محیط MS نه تنها رشد جوانه جانبی اولیه بلکه تشکیل جوانه های نوپدید به صورت مستقیم از پهنک برگ و از کالوس مشاهده شد.

Juniperus excelsa, Tissue culture, hormonal treatment, Nitrate Treatment