برات الله حمیدی منش - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ تشیع، دانشگاه حکیم سبزواری.
زینب امیدیان - استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
علی یحیایی - استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

محدثان و راویان شیعی سده های نخست هجری با انتقال احادیث ائمه (ع) به نسل های بعد در رشد علمی و فرهنگی شیعیان نقش درخور توجهی داشته اند. از این رو شناخت آنان به ما یاری می رسانند تا ریشه های تکوین علوم و معارف شیعی را بهتر بشناسیم. بی تردید علی بن مهزیار از اصحاب ائمه متاخر (ع) در این پویایی و رشد سهم به سزایی داشته است. پژوهش حاضر قصد دارد تا با استفاده از رویکرد تاریخی و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که علی بن مهزیار در رشد علمی و فرهنگی شیعیان چه نقشی داشته است. نتایج این واکاوی نشان می دهد که علم، وثاقت و منزلت ابن مهزیار نزد ائمه (ع)، سبب بر جای ماندن بیش از ۷۰۰ روایت وی در متون معتبر شیعی شده است. با استخراج این روایات روشن شد که علی بن مهزیار در تبیین فقه و مسائل فقهی جامعه آن روز با گزارش ۴۸۲ روایت فقهی نقش برجسته ای داشته است. وی همچنین با مبارزه با فرقه های انحرافی و تبیین کلامی امامت کوشید تا سدی استوار در برابر فرقه های انحرافی زمانه ی خود ایجاد کند و عقاید درست شیعی را ترویج دهد؛ و نیز ابن مهزیار به منظور التیام آلام اهل تشیع در ترویج ادعیه شیعی کوشیده است. از سوی دیگر، تعامل این عالم شیعی با سایر حوزه های حدیثی و تربیت شاگردان سبب نشر احادیث ائمه (ع) در جهان اسلام گردید.

علی بن مهزیار, متون روایی, معارف شیعی