سیدمصطفی محقق داماد - رئیس گروه حقوق اسلامی دانشگاه شهید بهشتی
حانیه ذاکری نیا - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه قم

در دادرسی­های حقوقی، با فقدان بینه از سوی مدعی، چنان­چه سوگند تحت شرایط خود اداء گردد، قاطع دعوا و موجب سقوط ادعای مدعی است. حال اگر پس از صدور حکم قطعی ثابت گردید که سوگند به دروغ یاد شده است، در فقه با مشکل حرمت نقض حکم حاکم، و در حقوق ایران و فرانسه با ایراد اعتبار امر قضاوت شده روبه­رو خواهیم بود. برداشت مشهور فقها از روایات این است که سوگند مدعی­علیه تمام حقوق مدعی را نسبت به مال مورد منازعه ساقط می­نماید؛ لیکن مدعی­علیه با اتیان سوگند کذب، تعهد طبیعی به رد مال مورد منازعه را به مدعی دارد. در صورت اقرار حالف به دروغ بودن سوگند خود، تعهد حقوقی رد مال را خواهد داشت و تمامی حقوق مدعی نسبت به مورد ادعا، از جمله حق طرح مجدد دعوا برمی­گردد. در حقوق فرانسه، اعلام کذب بودن سوگند پس از صدور رای، از جهات اعاده­ی دادرسی به شمار می­رود که در حقوق ایران نیز می­توان سوگند دروغ را مصداق حیله و تقلب، و از جهات اعاده­ی دادرسی برشمرد.

سوگند کذب, یمین فاجره, اقرار حالف, ایراد اعتبار امر قضاوت شده, اعاده ی دادرسی, تعهد طبیعی, حیله و تقلب, تقاص