سیف اله احدی - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد؛
محمد تقی فخلعی - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد؛
محمد حسن حائری - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

در فقه امامیه برای وجوب زکات بر یک فرد در یک مال زکوی، شرایط متعددی شمرده شده است، برخی از آن شرایط به خود مکلف و برخی دیگر به مال برمی­گردد؛ در خصوص مال، در ملکیت فرد بودن، شرط است، اما در برخی موارد مالکیت فرد متزلزل بوده و با تحقق عواملی از بین می­رود؛ مانند مالکیت زوجه بر مهر قبل از دخول یا مالکیت مشتری بر مبیع در زمان خیار بایع. فقها بدون تبیین دقیق مفهوم تزلزل ملکیت و بررسی مدخلیت آن در حکم مساله؛ تنها به بحث زکات در برخی از مصادیق ملک متزلزل پرداخته­اند. از تتبع در ادله و عبارات فقها و تحلیل آنها می­توان نتیجه گرفت که ملک متزلزل مفهومی غیر از عدم تمامیت ملک و عدم تمکن از تصرف بوده، و از حیث دخالت داشتن در حکم مساله لازم است در هریک از مصادیق آن، حصول ملکیت و تمکن از تصرف مورد تحلیل قرار گیرد.

zakāt, full and complete ownership, power on capture, non-deployed property