علیرضا ابراهیم - استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

ذوالنون مصری از عرفای اثرگذار بر تصوف است و شناخت سرچشمه­های افکار وی می­تواند به فهم عوامل زاینده و جهت­دهنده تصوف یاری رساند. این مقاله می­کوشد ارتباط او را با ائمه شیعه (ع) و ترویج آموزه­های ایشان را در قالب روشی توصیفی تحلیلی مستدل ­سازد. بعضی استادان ذوالنون، با امام صادق (ع) ارتباط داشتند و برخی راویان که احادیثی را به­واسطه ذوالنون نقل کردند، جزء رجال و روات معتبر شیعه و از نزدیکان ائمه (ع)­ بودند. شباهتی فراوان میان افکار و اقوال ذوالنون با روایات امیرالمومنین، امام حسین، امام زین­العابدین، امام صادق، امام رضا و امام عسکری (علیهم­السلام) وجود دارد. بعضی علمای شیعه نیز به ذوالنون استناد کرده­اند، همچنین ذوالنون مدتی را در سامرا می­زیست و زمینه دیدار وی با امامین عسکریین (علیهماالسلام) فراهم بود. از مستندات برمی­آید که او بی­واسطه از تعالیم ائمه شیعه(ع) بهره­مند بوده و بعضی آموزه­های ایشان را ترویج نموده است؛ آموزه­هایی که بعدها مرجع و ماخذ صوفیه شدند.

ائمه شیعه, تشیع, تصوف اولیه, ذوالنون مصری