محمدتقی شاکری - گروه آمارزیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
وحید قوامی قنبرآبادی - مدیریت آمار و فن آوری اطلاعات، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
حبیب اله اسماعیلی - گروه آمارزیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
هادی جباری نوقابی - دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه همایی شاندیز - بیمارستان امید، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
حسین باغیشنی - دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده زمینه و هدف: در مدل رایج خطرهای متناسب کاکس یکی از فرضیات اساسی برقراری فرض استقلال میان زمان سانسور و زمان پیشامد می باشد. در مطالعات بالینی زمانی که سانسور به دلایلی همچون خروج فرد از مطالعه یا خطر رقابتی رخ می دهد همواره نگرانی در خصوص اعتبار نتایج مبتنی بر فرض استقلال سانسورها وجود دارد. ارائه راهکاری جهت بررسی فرض استقلال و نیز تعمیم مدل خطرهای متناسب کاکس در حالت عدم برقراری فرض استقلال مفید می باشد. مواد و روش کار: برای رسیدن به این هدف به معرفی تعمیمی از مدل خطرهای متناسب کاکس با استفاده از تابع مفصل می-پردازیم. این مدل امکان انجام آنالیز حساسیت، جهت بررسی فرض استقلال را فراهم می نماید. تعمیم تابع درستنمایی و برآورد پارامترها با یک روش عددی با استفاده از نرم افزار R انجام شد. در ادامه با استفاده از این مدل، برقراری فرض استقلال زمان سانسور و پیشامد در مجموعه داده های مربوط به بیماران دارای سرطان پستان که طی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸جهت درمان به بخش آنکولوژی بیمارستان های قائم (عج) و امید مراجعه نموده بودند مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: با استفاده از شبیه سازی ابتدا مناسب بودن مدل ارائه شده اثبات گردید سپس تاثیرات عدم برقراری فرض استقلال بین زمان سانسور و پیشامد بر روی برآورد پارامترها بررسی گردید. در مجموعه داده های واقعی برقراری فرض استقلال مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری:عدم برقراری فرض استقلال می تواند باعث نتایج اریب در مدل خطرهای متناسب کاکس گردد که میزان اریبی با میزان وابستگی میان سانسور و پیشامد ارتباط مستقیم دارد. در مجموعه داده های مربوط به بیماران دارای سرطان پستان مشخص گردید که تشخیص بیماری در مراحل اولیه نقش مهمی در موفقیت درمان و عدم عود بیماری دارد

Key words: Cox proportional hazards model, sensitivity analysis, copula function, competing risks, breast cancer., واژه های کلیدی: مدل خطرهای متناسب کاکس, آنالیز حساسیت, تابع مفصل, خطرات رقابتی, سرطان