عیسی محمدی زیدی - گروه بهداشت عمومی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
آرش اکابری - مرکز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران
امیر پاکپور حاجی آقا - گروه بهداشت عمومی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

چکیده زمینه و هدف: داروهای گیاهی یکی از شایع ترین انواع داروهای جایگزین و مکمل است که در سرتاسر جهان استفاده می شود. موثرترین برنامه های آموزشی مبتنی بر رویکردهای نظریه محور هستند که از الگوهای تغییر رفتار ریشه گرفته اند. از بین مدلهای تغییر رفتار، کارآیی تئوری رفتار برنامه ریزی شده در مطالعات مختلف به اثبات رسیده است. هدف مطالعه حاضر تعیین عوامل موثر بر مصرف داروهای گیاهی در زنان ساکن شهر قزوین با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی مقطعی، ۷۹۲ زن به طور داوطلبانه و بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای از شهر قزوین در سال ۱۳۹۱ انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته شامل سوالات دموگرافیک (۴ سوال)، آگاهی (۵ سوال)، نگرش (۷ سوال)، نرم های انتزاعی (۳ سوال)، کنترل رفتاری درک شده (۵ سوال)، قصد (۳ سوال) و رفتار (یک سوال) در طی مصاحبه اندازه گیری شد. نهایتا داده ها وارد نرم افزار ۱۸ SPSSو آزمون های آماری پیرسون و رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: میانگین سنی زنان حاضر در مطالعه ۹۹/۸ ± ۳۴/۲۹ بود. ۰۵/۹۲ درصد متاهل و ۹/۷۸ درصد نیز خانه دار بودند. مرور سطحی ضرایب همبستگی بین سازه ها همبستگی متوسط و مثبت بین متغیرها را نشان داد. متغیرهای آگاهی (۱۹۵/۰= β، ۰۱/۰>P)، نگرش (۲۲۷/۰= β، ۰۱/۰>P)، نرم انتزاعی (۰۷۱/۰= β، ۰۵/۰>P)، کنترل رفتاری درک شده (۴۲۲/۰= β، ۰۱/۰>P) و قصد (۱۳۸/۰= β، ۰۱/۰>P) پیش بینی کننده های اصلی مصرف داروهای گیاهی بودند. سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده تقریبا ۵۷ درصد واریانس رفتار مصرف داروهایی گیاهی را پیش بینی کردند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مصرف داروهای گیاهی عمدتا توسط کنترل رفتاری متصور، سپس نگرش پیش بینی می شود. علیرغم اهمیت دو سازه مذکور، همه عوامل باید بطور جامع در زمان طراحی مداخلات به منظور اصلاح مصرف داروهای گیاهی و مصرف آگاهانه در جامعه در نظر گرفته شوند.

Key words: herbal medicine, attitude, theory of planned behavior, self efficacy., واژه های کلیدی: داروهای گیاهی, نگرش, تئوری رفتار برنامه ریزی شده, خودکارآمدی