علی قاسمی - استاد یار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
عبدالله بنی هاشم - دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
نصرت قائمی - دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
ساقی علمی - دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
حبیب الله اسماعیلی - گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی و مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
رضا عرفانی سیار - ، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
سام علمی - دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

چکیده زمینه و هدف: لوسمی لنفوبلاستیک حاد(ALL) و لنفوم غیر هوچکین(NHL) شایع ترین سرطان کودکی و نوجوانی هستند. علیرغم بقای طولانی، ۸۰% مبتلایان به دنبال درمان دچار عوارض دیررسی می شوند که شامل اختلالاتی در آندوکرین با شیوع ۲۰-۵۰ % میشود که در کنار شیمی درمانی ورادیوتراپی بر روند رشد کودک اثرمی گذارد. مواد و روش کار: طی مطالعه مقطعی روی ۵۰ کودک مبتلا به ALL (۲۵n:) وNHL (۲۵n:) بین ۳ تا ۱۸ سال در مرحله رمیسیون که شیمی درمانی به تنهایی (۲۵ n:) و یا توام با رادیوتراپی سر وگردن (۲۵n:) شده بودند، معیارهای رشدی بررسی شدند. در بیماران با صدک قدی کمتر از ۵%، تست تحریکی با انسولین جهت بررسی کمبود هورمون رشد (GHD) و کم کاری هیپوفیز انجام شد ازآزمون های آماری Tو من ویتنی و رگرسیون و همبستگیهای پیرسون و اسپیرمن استفاده شد. یافته ها: ۶ نفر صدک قدی کمتر یا مساوی ۵ % داشتندکه در تست تحریک با انسولین، ۵ نفر GHD ایزوله داشتندو مقادیرکورتیزول و ACTH و پرولاکتین و IGF-۱ و IGF-BP۳، نرمال بود. لذاپان هیپوپیتویتاریسم نداشتند. از بین این ۶ بیمار (۱۲% کل بیماران)، ۵ نفر (۱۰% کل بیماران) رژیم درمانی حاوی رادیوتراپی سر و گردن دریافت کرده اند و فقط یک نفر (۲% کل بیماران) شیمی درمانی بدون رادیوتراپی دریافت کرده بودند ولی از نظر آماری در آزمون exact – fisher تفاوت معنی داری بین ۲ گروه درمانی، وجود نداشت (۱۸۹/۰ = P) شاخص توده بدن (BMI) در ۲بیمار (۴.۰%) در محدوده اضافه وزن بود. نتیجه گیری: نظر به شیوع کوتاهی قد و GHD ناشی از بدخیمی و درمانهای مرتبط آن در بیماران ما، توجه به روند رشد و اصلاحاتی در شیوه درمانی آنان جهت بهبود کیفیت زندگی ایشان مهم می باشد.

Key words: Radiotherapy, Acute Lymphoblastic Leukemia(ALL), Non Hodgkin’s Lymphoma(NHL), Short stature, Growth Hormone Deficiency (GHD)., واژه های کلیدی: رادیوتراپی, لوسمی لنفوبلاستیک حاد, لنفوم غیر هوچکین, کوتاهی قد, کمبود هورمون رشد