بهنام حمزه - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عادل جلیلی - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

خانواده گندمیان (Gramineae یا Poaceae) دارای ۷۰۰ جنس و ۱۱۰۰۰ گونه در دنیا است. در ایران حدود ۱۳۶ جنس، ۴۸۵ گونه، ۳۲ زیرگونه و ۵۹ واریته از این خانواده گزارش شده است که از این تعداد ۲۶ تاکسون انحصاری ایران است. جنس­های Bromus ، Stipa ،  Festucaو  Agropyron بیش­ترین سهم از این خانواده را در تیپ­های گیاهی مراتع ایران دارند. جنس Stipa با ۲۰ گونه یکی از مهم­ترین جنس­های این خانواده در ایران است. این خانواده مهم­ترین خانواده گیاهان گل­دار از نظر پراکنش جغرافیایی، اکولوژی و اقتصادی است. دانه­های خانواده گرامینه به­طور مستقیم ۶۰% غذای مصرفی انسان و حدود ۲۰% پروتئین جیره غذایی دنیا را به­طور غیر مستقیم تشکیل می­دهند. بسیاری از مهم­ترین علف­های هرز دنیا از گندمیان هستند. علفزارها ۳۷% از اراضی خشکی­های زمین را دربر گرفته­اند و معاش در حدود یک میلیارد نفر از کشورهای در حال توسعه به آن­ها وابسته است. سازمان ملل متحد شناسایی مراتع و علفزارها و اهمیت تغذیه دام از آن­ها را به­عنوان یک راه حل برای چالش تغذیه­ای جمعیت رو به افزایش جهان در آینده در نظر گرفته است. در یک اکوسیستم علفزار  فقط در حدود ۲۰% گونه­ها متعلق به خانواده گرامینه است ولی همین تعداد قادرند تا حدود ۹۰% بیوماس کل را تولید کنند. در حدود ۱۶%  مراتع در حال حاضر دست­خوش تخریب بوده و یا به اراضی کشاورزی تبدیل شده­اند. احیاء و بازسازی اراضی تخریب یافته (از جمله علفزارها) یکی از بزرگ­ترین امکانات بالقوه کاهش گازهای گلخانه­ای در بخش کشاورزی است. مدیریت چرای مراتع می­تواند نقش کلیدی در کاهش کربن اضافی داشته باشد.

گندمیان, مرتع, غذا, انحصاری, ایران