حسین ارزانی - استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
جواد معتمدی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

گزارشات حکایت از آن دارد که فشار وارد بر مراتع، بیش از توان آنها می باشد و بهره برداری از آنها، برابر ضوابط علمی و مطابق با مقیاس تولید نیست (شکل۱ و شکل۲ و شکل۳) (محمدی و همکاران، ۱۳۸۶؛ معتمدی و همکاران، ۱۳۹۷). در این ارتباط، بیان می شود که بهره برداری از مراتع، اگر پاسخگوی معیشت و زندگی اقتصادی مرتعداران نباشد، به دلیل فشار بر آن، موجودیت مرتع به خطر می افتد (کریمی و کرمی دهکردی، ۱۳۸۵؛ مظهری و همکاران، ۱۳۸۹). طبیعی است، اندازه کوچکتر از حد بهینه واحدهای مرتعداری، باعث تخریب هرچه بیشتر مراتع و اندازه بزرگتر از حد مطلوب، نیز باعث اتلاف منابع می گردد (McGregor, ۲۰۰۷). از این رو، بررسی اجتماعی و نیازهای اقتصادی مرتعداران، از جنبه های اساسی مدیریت و بهره برداری بهینه از مراتع است و باید ضمن تجدید نظر در شرح خدمات طرح های مرتعداری رایج، به هنگام ممیزی مراتع و صدور پروانه چرا، به اندازه مطلوب هر خانوار و حداقل مساحت مرتع مورد نیاز هر یک از خانوارهای مرتعدار جهت استفاده چندمنظوره از مرتع و به ویژه استفاده چرایی، توجه خاصی داشت. بررسی ها، گویای این است که هر ساله در هنگام ممیزی مرتع، به این موضوع توجه کمتری می شود و بدون توجه به نیاز واحدهای پایه اجتماعی و توان اکولوژیکی مراتع در مناطق مختلف آب و هوایی، پروانه چرا تمدید و یا صادر می شود...