جواد معتمدی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدی زهدی - پژوهشگر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

در حال حاضر، به­واسطه تغییرات اقلیمی و خشک شدن دریاچه ارومیه و پسروی آب، تعدادی از جوامع گیاهی، حذف و جوامع دیگری ظهور پیدا کرده­اند. خارشتر نیز به­واسطه خصوصیات اکولوژیکی و بیولوژیکی، در سطح وسیعی از اراضی شور تخریب شده و هم مرز با خاک­های شیرین، پراکنش پیدا کرده که در صورت عدم مدیریت رویشگاه آن، اراضی زراعی به مخاطره خواهد افتاد. در شرایط فعلی، با استناد به تغییرات اقلیمی و نیاز مبرم به تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفه­های کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی؛ استفاده چرایی از رویشگاه­های شور و به­ویژه رویشگاه­های خارشتر، مهم­ترین جنبه استفاده از این گونه است. خارشتر توسط گله­های گاو بومی و گاومیش که دام­ غالب منطقه می­باشند، چرا نمی­شود. از این­رو، بهترین راه مبارزه با آن، چرای چند گونه­ای دام و چرای هدفمند از  رویشگاه آن است. این روش می­تواند تعادل را به اکوسیستم برگرداند و طی آن بهره­برداری متعادل­تری از تمام گونه­های هالوفیت حاشیه دریاچه به­عمل آید و از فرصت طلبی برای یک گونه گیاهی، جلوگیری شود. با مد نظر قرار دادن رفتار چرایی دام­های اهلی، چرای شتر در اراضی شور تخریب شده، قادر خواهد بود تا رشد خارشتر را کنترل و بصورت موثری، تولید بذر آن را بی اثر نماید و تا حد زیادی، نگرانی گسترش آفات و بیماری­ها به اراضی زراعی را تحت کنترل در آورد. به نظر می­رسد چنانچه کلیه عوامل موثر در سودآوری چرای مستقیم شتر از رویشگاه­های خارشتر، مورد توجه قرار گیرد، مرتع­کاری آن در رویشگاه­های شور تخریب شده، راه حل موثر برای جبران کمبود علوفه محسوب می­شود. در واقع سهم بالقوه آنها در جلوگیری از تلفات دام­ها در فصل غیر رشد، مهم­ترین برتری آنهاست. به­علاوه در صورتی که مزایای آنها، از نظر استفاده چند منظوره نظیر تولید روغن، بیواتانول، ترکیبات معطر، مان­های گیاهی (ترنجبین)، تولید عسل و ... مد نظر قرار گیرد، مرتع­کاری آن توجیه می­یابد. از این­رو، توسعه آن به­عنوان یک منبع علوفه­ای، در اراضی شور تخریب شده و چرای مستقیم دام از آنها، قابل توصیه هست ولی توسعه آن برای دیگر اراضی و ایجاد چراگاه­های مصنوعی، نیازمند تحقیقات بیشتر در سایت­های الگویی و کم خطر برای تنوع زیستی مراتع است که باید از بخش­های تحقیقاتی، استعانت خواست.

گونه مهاجم, جوامع گیاهی, چرای هدفمند دام, تغذیه دام, هالوفیت ها