منصور پهلوان - استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
حسن طارمی راد - دانشیار بنیاد دایره المعارف اسلامی
محمد حسین سهیلی - دکتری علوم قرآن و حدیث پژوهشکده نهج البلاغه

کتاب الحج نوشته معاویه بن عمار از اصحاب مورد اعتماد امام صادقعلیه­السلام از اصولی است که در تالیف کتاب های متقدمان امامیه در موضوع حج مورد استفاده قرار گرفته است. به مناسبت اعمال حج، زیارت رسول خدا صلی­الله­علیه­و­آله و اعمال سایر اماکن متبرکه مدینه نیز در این کتاب وجود داشته است. شناسایی احادیث این کتاب در موضوع زیارت که در کتاب های موجود متقدمان امامیه به خصوص الکافی، الفقیه، کامل الزیارات و تهذیب باقی مانده و ارزیابی سندی آن ها، هدف این نوشتار است. این کار با بررسی اسناد این احادیث در کتاب های موجود و مقایسه آن ها با طرق منابع مفقود در کتاب های فهرست انجام می­شود. نقل این احادیث از کتاب معاویه بن عمار با توجه به وثاقت او و اعتبار طرق کتابش، بر خلاف برخی ادعاها[۱] نشانه اصالت زیارت رسول خدا صلی­الله­علیه­و­آله، دعا نزد قبر ایشان، تبرک به قبر و توسل به آن حضرت و مشروعیت این اعمال از دیدگاه امام صادق علیه­السلام است.

بازسازی منابع کهن زیارت, زیارت معصومان علیهم السلام, کتاب الحج معاویه بن عمار, مصادر کهن زیارت