علی شهنوازی - استاد یار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

بر اساس اطلاعات منتشر شده وزارت جهاد کشاورزی در طول سال های زراعی ۹۴-۱۳۹۳ و ۹۷-۱۳۹۶ میانگین عملکرد کلزای آبی از ۱۹۵۶ به ۲۶۱۶ کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. همزمان با این افزایش میانگین مصرف کودهای شیمیایی به ویژه کودهای ازته و پتاسه افزایش داشته و از میزان مصرف بذر و ریزمغذی ها کاسته شده است. در همین مدت سطح زیر کشت کلزای آبی کشور از ۳۴۱۲۰ به ۱۵۵۶۲۲ هکتار افزایش یافته و تولید از ۵۲۰۶۵ به ۲۷۶۵۹۳ تن رسیده است. با ترکیب اطلاعات مربوط به تغییرات سطح زیر کشت، مصرف نهاده ها و تولید کل می توان به این نتیجه اولیه رسید که توسعه کشت کلزا در کشور در فاصله دو مقطع زمانی مورد مطالعه، بیشتر بر اساس افزایش سطح زیر کشت بوده و عامل ارتقای کارایی نقش چندانی نداشته است. نتایج مطالعه نیز نشان داد که متوسط کارایی در دوره مورد مطالعه تغییری نکرده و در میزان ۰/۸۹ ثابت مانده است. بر اساس یافته های پژوهش در استان های مرکزی، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، سمنان، تهران، گلستان، قزوین، قم و خراسان رضوی امکان افزایش تولید از طریق بهبود کارایی در سطح دانش و فناوری در دسترس مقدور می باشد. بیشترین شکاف عملکردی نیز با ۱۲۸۷، ۱۱۰۰ و ۹۵۸ کیلوگرم در هکتار به ترتیب به استان های سیستان و بلوچستان، مرکزی و سمنان تعلق دارد. انتظار می رود با حذف شکاف کارایی در مجموع ۵۳۴۷۳ تن کلزا بر تولید کل کشور افزوده گردد که این مقدار حدود ۳۴ درصد تولید کلزای آبی کشور در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۶ می باشد. محاسبات بیانگر آن است که استان های گستان، فارس و قزوین به ترتیب با ۴۳، ۱۷/۷ و ۱۱/۲ درصد در مجموع بیش از ۷۰ درصد شکاف تولیدی کشور در زراعت کلزا را به خود اختصاص داده اند.

کلزا, شکاف تولید, کارایی, عملکرد, مدیریت, مصرف نهاده ها