علیرضا فلاح نصرت آباد - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

تامین فسفر مورد نیاز گیاهان از دو روش استفاده از کودهای شیمیایی و بیولوژیک امکان پذیر است. مقدار زیادی از فسفر موجود در کودهای شیمیایی بعد از ورود به خاک نامحلول شده و از دسترس گیاهان خارج می شود. ریزجاندارانی به نام اکسیدکننده های گوگرد شکل نامحلول فسفر خاک را به شکل محلول تبدیل می کنند. به منظور بررسی تاثیر گوگرد و مایه تلقیح باکتری تیوباسیلوس بر کاهش pH و افزایش قابلیت جذب فسفر آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۵ تیمار شامل ۵ سطح گوگرد عنصری (۲۰۰، ۴۰۰، ۶۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰ kg/ha) و سه سطح تیوباسیلوس (بدون مایه تلقیح، ۵ و ۱۰ گرم مایه تلقیح، با جمعیت ۱۰۷ باکتری در گرم مایه تلقیح) با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که اثر کلیه منابع تغییرات بر قابلیت جذب فسفر و کاهش pH در سطح ۱% معنی‎دار بود. متوسط فسفر قابل جذب در تیمارهای بدون تلقیح ۲۱ میلی گرم بر کیلوگرم بوده در حالی‎که این مقدار در تیمارهای تلقیح شده ۴۸/۲۶ میلی‎گرم بر کیلوگرم بود. اثر متقابل گوگرد و باکتری ۱۶۵% فسفر قابل جذب را افزایش داد و pH خاک در مقایسه با خاک کشت نشده ۰۵/۱ واحد کاهش یافت. افزایش جذب فسفر توسط گیاه هم معنی دار بود، وزن خشک گیاه نیز افزایش یافت ولی از نظر آماری معنی‎دار نبود.

گوگرد, تیوباسیلوس, حل کننده فسفات, کلزا