محمد تقوی - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران
محمدعلی کاظم بیگی - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران

در پژوهش هایی که از سده بیستم میلادی درباره تاریخ­نگاری دوره اسلامی انجام شد، الگوهایی ارائه گردیدکه دست­کم بر یکی از چهار مولفه زمان، موضوع، ساختار و خاستگاه جغرافیایی مولفان، متکی بود. در این بین، مولفه «خاستگاه جغرافیایی مولفان آثار» که با عنوان «نظریه مکتب» شناخته می­شود، تاریخ­نگاری دوره اسلامی را به دو مکتب اصلی حجاز به مرکزیت مدینه و عراق به مرکزیت کوفه تقسیم می­کند و اعتبار روایت­های تاریخی را بر این اساس مورد سنجش قرار می­دهد. با این حال شواهد نشان می­دهد که این نظریه برای دستیابی به هدف خود کارساز نیست و تنها در فهم تطور موضوع­های مختلف تاریخ­نگاری اسلامی همچون فتوح­نگاری، نسب­نگاری و سیره­نگاری می تواند سودمند باشد.

آلبرشت نوث, تاریخ نگاری اسلامی, نظریه مکتب, ولهاوزن