مهدی اخوان - عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی
سیدمحسن اسلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق، دانشگاه قم

صرف نظر از تحلیلهای فلسفی و منطقی آیا میتوان برای آزمودن نظریهای اخلاقی سنجهای یافت؟ به نظرمی رسد که در عرصه کاربردی، تعلیم و تربیت میتواند چنین معیاری را فراهم آورد . پس باید به این دوپرسش پاسخ دهیم: ( 1) آیا می توان نظریه های اخلاقی را در ترازوی تعلیم و تربیت اخلاقی سنجید؟ ( 2) چه نظریه و طرحی میتواند به بهترین وجه در آزمون تعلیم و تربیت اخلاقی، موفق باشد؟ (معقولترین روشهابرای تربیت اخلاقی کودکان چیست؟) گنسلر (منطقدان و فیلسوف اخلاق معاصر) در تأملات فلسفی خود در باب اخلاق، دیدگاه خاصی دارد که در نهایت به تصویر جامعی در باب عقلانیت اخلاقی می رسد. این طرح مولفه هایی چون سازگاری(در باورها، اراده، و ارزشگذاری) و در مرکز آن قاعده طلایی، بهکارگیری قوه تخیل و ... را در بردارد. به نظر گنسلر یکی از طرق آزمودن نظری ههای اخلاقی بهکارگیری آنها در عرصه تعلیم و تربیت اخلاقی است و بنابرادعای او، دیدگاه وی (در قیاس با دیدگاه های بدیل) در این قلمرو کامیاب است. این جستار سعی دارد تا، ضمن اشاره به دیدگاه فلسفه اخلاقی گنسلر، به شرح اطلاق آن نظریه درتعلیم و تربیت ارزش های اخلاقی بپردازد. همچنین، در انتها به پنج محورِ اصلی در تعلیم و تربیت اخلاقی از نظر گنسلر اشاره می کند.کلیدواژه: تعلیم و تربیت اخلاقی، اخلاق کاربردی،نظریههای اخلاقی، هری گنسلر، قاعده طلایی، سازگاری مقدمه: طرح اخلاق صوری و عقلانیت اخلاقی با محوریت قاعده طلایی هری گنسلر منطقدان و فیلسوف اخلاق معاصر با طرح ایده اخلاق صوری (و کتابی با همین نا م 3) شهرت دارد. در این انگاره ادعا آن است که می توان از اصول منطقی و عقلانی و صوری، اخلاقی زیستن را استنتاجکرد. به تعبیری دیگر، عقلانیت به معنای تام و تمام آن مستلزم اخلاقی زیستن است. به نظر گنسلر صرف نظر از اینکه به چه نظام اخلاقی باور داشته باشیم، قواعدی را می توان بهدست داد تا برای پذیرش صحتنظامی اخلاقی لازم باشد. در بن و بنیاد آنها قاعده یا اصل سازگاری قرار داد که ترازویی برای تضمین شرایط لازم صحت نظامهای اخلاقی است . گنسلر مزیت رویکرد خود را آن می داند که هیچ دیدگاه فرااخلاقی و اخلاقیِ خاصی را مفروض نمی گیرد اما در عین حال میتواند توسط همه دیدگاههای اخلاقی موجه شود و خود او چنین کاری را انجام میدهد و سعی میکند این اصول را بر مبنای دیدگاههای اخلاقیگوناگون توجیه کند. به تعبیر دیگر، الگوی او طریقی است برای فهم بهتر و پایبندی بیشتر به اخلاق (عقلانیت)، صرف نظر از نظریه اخلاقی خاصی که برگزید هایم