یوسف فتحی - استادیار دانشگاه زنجان

علیرغم پیشرفت های فناوری و صنعتی شدن جوامع، انسان از اخلاق دور شده و جامعه بشری به ورطه هرج و مرج و بی سازمانی اخلاقی فروغلطیده است. زندگی اخلاق مندانه انسان به خطر افتاده وسلامتی روانی و اجتماعی در معرض تهدید قرار گرفته است. در تحقیقات جدید، واحد همسایگی(محله) به عنوان یک محیط جغرافیایی و اجتماعی و فرهنگی، در تنظیم رفتار و اخلاق مندی شهروندان از یک سو وامتناع از نا بهنجاری های اخلاقی - اجتماعی از سوی دیگر مهم تلقی گشته است. سئوال تحقیق این است: آیا قرآن و حدیث به نظام همسایگی به یک سازمان اخلاق تاکید دارند؟ روابط اخلاقی در نظام همسایهچگونه است؟ نظام همسایه چه نقشی در مشارکت مردم برای سلامتی اجتماعی دارد؟ فرضیه تحقیق این است که قرآن و حدیث ترسیم مشخصی از اخلاق نظام همسایگی و تاکید فراوان بر اخلاق همگرایی افراد وامتناع از واگرایی در محله می کند و از آنجا که در محله اکثریت افراد همدیگر را می شناسند نقش اساسی در مشارکت و سلامت اجتماعی دارد. نتیجه تحقیق نشان می دهد: اول، قران و حدیث مسئولیت اخلاقی ساکنین محله در قبال یک دیگررا در سطح محارم قرار می دهند. دوم، احساس یگانگی و همدلی اهالی محله باعث مشارکت ساکنین در حل مسائل همدیگر می گردد. سوم، فضای همگونی روان شناختی و همگرایی جامعه شناختی، سلامتی محله تضمین می کند. چهارم، سلامتی محله ها به عنوان عضوی از جامعه کلان، سلامتی کل جامعه را تامین میکند. از این رو قرآن و حدیث برای تشکیل یک جامعه ی پویا به نظام محله اهمیت می دهد. هویت یابیمحله ای را مقدمه ای بر هویت یابی اجتماعات کلان محسوب می کند. منابع اصلی تحقیق قرآن و برخیتفاسیر و متون روایی معتبر و آثار اجتماعی مربوط به نظام محله است. روش تحقیق مقاله کتابخانه ای است

قرآن، حدیث، همسایه، اخلاق همسایه داری و مشارکت همسایه ای